Schorzenia dolnych dróg oddechowych

Schorzenia dolnych dróg oddechowych stanowią szerokie spektrum chorób. Dotykać mogą one struktur od tchawicy, poprzez oskrzela, aż do płuc. Od przewlekłych stanów zapalnych, takich jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), po ostre infekcje wirusowe czy bakteryjne, schorzenia te przynoszą liczne wyzwania diagnostyczne, terapeutyczne i społeczne.

Niezmiennie stanowią one przedmiot badań naukowych, dążących do lepszego zrozumienia mechanizmów ich powstawania, rozwijania się oraz leczenia. W ostatnich latach szczególną uwagę poświęca się również zrozumieniu wpływu czynników środowiskowych, stylu życia oraz dziedzicznych predyspozycji na rozwój tych dolegliwości.

Co zalicza się do dolnych dróg oddechowych?

Dolne drogi oddechowe obejmują układ anatomiczny, który rozpoczyna się od tchawicy i oskrzeli, prowadząc aż do pęcherzyków płucnych. Organy się nań składające odpowiadają za przewodzenie powietrza do i z płuc, gdzie zachodzi wymiana gazowa między powietrzem a krwią. Tchawica, czyli duży chrzęstnoszkieletowy przewód, prowadzi do oskrzeli, które dzielą się dalej na coraz mniejsze gałęzie, tworząc gęstą sieć oskrzelików. Te ostatnie prowadzą w końcu do pęcherzyków płucnych, gdzie zachodzi proces wymiany tlenu i dwutlenku węgla. Dolne drogi oddechowe są nie tylko szlakiem transportu powietrza, ale także miejscem, gdzie mogą rozwijać się różne choroby. Astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), infekcje wirusowe i bakteryjne, a także nowotwory to tylko kilka przykładów schorzeń, które mogą dotyczyć tych struktur. Wiele z tych chorób charakteryzuje się poważnymi objawami, takimi jak duszność, kaszel czy świszczący oddech. Te mogą z kolei znacznie ograniczać codzienne funkcjonowanie i jakość życia chorego. Profilaktyka oraz leczenie wielu schorzeń związanych z tymi narządami wymaga zrozumienia budowy i funkcji tego układu jako całości.

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów e receptę z konsultacją

Jakie są popularne schorzenia dolnych dróg oddechowych?

Z pewnością do tych najpoważniejszych należy astma. Jest to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych charakteryzująca się napadowymi skurczami oskrzeli, prowadzącymi do duszności, kaszlu i świszczącego oddechu. Nie mniej groźna jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). To postępujące schorzenie, którego głównymi objawami są przewlekły kaszel, duszność i nadmierna produkcja plwociny, często spowodowane paleniem papierosów. Zapalenie oskrzeli to z kolei stan zapalny błony śluzowej oskrzeli. Zwykle wywołują je wirusy lub bakterie. Objawia się kaszlem, czasami z plwociną, bólem w klatce piersiowej i dusznością.

Groźniejsze jest zapalenie płuc. Choroba ta charakteryzuje się bowiem poważnym stanem zapalnym, często wywołanym przez infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. Jego objawy mogą obejmować gorączkę, kaszel z plwociną, duszność i ból w klatce piersiowej. Z kolei choroba restrykcyjna płuc to grupa dolegliwości, które ograniczają rozszerzalność płuc. To następnie prowadzi do trudności w oddychaniu. Przykłady to idiopatyczne włóknienie, sarkoidoza czy zapalenie wywołane toksynami. Istotne zagrożenie stanowią także nowotwory. Rak płuc jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów z powodu nowotworów na całym świecie.

Co najczęściej atakuje dolne drogi oddechowe?

Dolne drogi oddechowe mogą być atakowane przez różne czynniki, zarówno infekcyjne, jak i nieinfekcyjne. Najczęściej padają one ofiarą infekcji wirusowych. Wirusy, takie jak wirus grypy, syncytialny (RSV), adenowirusy czy koronawirusy, mogą prowadzić do infekcji dolnych dróg oddechowych. Zwykle powodują one takie schorzenia jak zapalenie oskrzeli oraz zapalenie płuc. Nie mniej groźne są infekcje bakteryjne. Bakterie bowiem, takie jak Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae czy Mycoplasma pneumoniae, mogą spowodować różne dolegliwości dolnych dróg oddechowych. Mogą to być również ostre i przewlekłe zapalenie oskrzeli, a także zapalenie płuc. Nie bez znaczenia są także czynniki drażniące. Należą do nich dym papierosowy, zanieczyszczenie powietrza, chemikalia przemysłowe oraz inne substancje drażniące. Mogą one także prowadzić do podrażnienia i uszkodzenia dolnych dróg oddechowych. To zaś zwiększa ryzyko wystąpienia chorób takich jak astma czy POChP.

Również pyłki roślin, roztocza, pleśń, sierść zwierząt i inne alergeny mogą prowadzić do alergicznych reakcji. One także mogą objawiać się jako astma lub alergiczne zapalenie oskrzeli. Dodać należy również palenie papierosów jako jeden z głównych czynników ryzyka wystąpienia chorób dolnych dróg oddechowych, w tym raka płuc, POChP, przewlekłego zapalenia oskrzeli i innych. Pewną rolę mogą odgrywać także czynniki genetyczne. Warto zauważyć, że niektóre z tych czynników mogą być wzajemnie powiązane, a osoby narażone na wiele czynników ryzyka mogą być bardziej podatne na ewentualne schorzenia.

Jak chronić dolne drogi oddechowe?

Najważniejsze w profilaktyce tych problemów jest zapewnienie drogom czystego, zdrowego powietrza. Dlatego należy unikać wszelkich zanieczyszczeń, w tym – w pierwszej kolejności – dymu papierosowego. Palenie jest bowiem jednym z głównych czynników ryzyka chorób dolnych dróg oddechowych. Nawet bierny kontakt z dymem papierosowym może być szkodliwy. Dlatego ważne jest unikanie samego palenia oraz miejsc, gdzie występuje dym tytoniowy. Ważne jest także unikanie zanieczyszczeń powietrza. Stosowanie się do zaleceń dotyczących jakości powietrza, szczególnie w obszarach o wysokim zanieczyszczeniu, może pomóc w ochronie dolnych dróg oddechowych. W przypadku wysokiego stężenia pyłów, zanieczyszczeń chemicznych lub innych substancji drażniących, warto zastosować maski ochronne lub ograniczyć przebywanie na zewnątrz.

Koniecznie należy regularnie wietrzyć wszystkie pomieszczenia. Zapewnienie dobrze wentylowanych pomieszczeń może bowiem pomóc w usuwaniu zanieczyszczeń prowadzących do podrażnień. Pamiętać należy też o higienie osobistej. Regularne mycie rąk oraz unikanie dotykania twarzy, szczególnie w okolicach ust, nosa i oczu, pomaga bowiem w zapobieganiu przenoszeniu infekcji wirusowych i bakteryjnych. Warto ponadto regularnie aktualizować szczepienia przeciwko chorobom, które mogą prowadzić do infekcji dolnych dróg oddechowych. Szczególnie takim jak grypa czy pneumokoki.

Ponadto istotna jest regularna aktywność fizyczna oraz zdrowa dieta bogata w owoce i warzywa. Także wystarczająca ilość snu oraz unikanie stresu mogą wzmacniać układ odpornościowy i zmniejszać ryzyko chorób dolnych dróg oddechowych. Osoby cierpiące na alergie powinny unikać także kontaktu z alergenami, takimi jak pyłki roślin, sierść zwierząt czy roztocza. Mogą one bowiem wywoływać reakcje alergiczne..

Na czym polega leczenie dolnych dróg oddechowych?

Leczenie dolnych dróg oddechowych zależy od rodzaju i ciężkości schorzenia oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. W przypadku chorób zapalnych, takich jak astma i POChP, stosuje się leki przeciwzapalne, które zmniejszają stan zapalny w drogach oddechowych. W leczeniu astmy często używa się również leków rozszerzających oskrzela, które pomagają złagodzić ich skurcze i poprawić przepływ powietrza. Z kolei w przypadku infekcji bakteryjnych dolnych dróg oddechowych, takich jak zapalenie oskrzeli czy zapalenie płuc, może być konieczne stosowanie antybiotyków w celu zwalczania infekcji. Natomiast w przypadku infekcji wirusowych, takich jak grypa, mogą być zalecane leki przeciwwirusowe. Pomagają one bowiem zwalczyć wirusa i zmniejszyć nasilenie objawów. Leki te można podawać za pomocą inhalatorów, co umożliwia bezpośrednie dostarczenie leku do dróg oddechowych. Jest to często preferowany sposób podawania leków w przypadku schorzeń tego układu. Umożliwia on bowiem szybkie działanie i zmniejsza ryzyko działań niepożądanych.

W przypadku osób z ciężkimi chorobami dolnych dróg oddechowych, takimi jak POChP, może być natomiast konieczne stosowanie terapii tlenowej w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu tlenu we krwi. Ważna jest także rehabilitacja oddechowa. Jej programy mogą być korzystne dla osób z przewlekłymi dolegliwościami dróg oddechowych. Pomagają one bowiem poprawić wydolność oddechową, kontrolę objawów oraz jakość życia. Z kolei w niektórych przypadkach, na przykład w zaawansowanym raku płuc, może być konieczne wykonanie zabiegu chirurgicznego w celu usunięcia zmian nowotworowych.

Źródło:

• https://zpe.gov.pl/a/uklad-oddechowy-i-jego-funkcje/DpduCQG5g
• https://mpz.mz.gov.pl/wp-content/uploads/sites/4/2019/05/
• https://akademia.nfz.gov.pl/profilaktyka/pochp-objawy-i-profilkatyka/