Bilirubina, co to jest i co oznacza jej podwyższony poziom?

Bilirubina jest jednym z kluczowych wskaźników zdrowia w organizmach ludzkich. Jest to pigment, który powstaje w wyniku rozkładu hemoglobiny, substancji obecnej w czerwonych krwinkach. Zaś jej stan w organizmie może służyć jako istotny marker zdrowia wątroby oraz układu krwiotwórczego. Z pewnością każdy powinien wiedzieć, jakie są normy tego pigmentu. A także jakie są przyczyny, objawy i konsekwencje podwyższonego jego poziomu. Dla wielu bowiem osób badanie poziomu bilirubiny całkowitej jest częścią rutynowych badań krwi i może dostarczyć cennych informacji na temat stanu zdrowia. Zrozumienie tych aspektów jest ważne dla zapobiegania i skutecznego leczenia przede wszystkim chorób związanych z wątrobą. A także układem krwiotwórczym oraz innymi problemami zdrowotnymi.

Bilirubina całkowita, co to jest?

Bilirubina całkowita to związek chemiczny i organiczny pigment obecny w ludzkim organizmie. Odgrywa on kluczową rolę w procesie przemiany hemoglobiny, głównego białka w czerwonych krwinkach. Poziom jej zawartości w organizmie jest istotnym wskaźnikiem zdrowia wątroby i układu krwiotwórczego. Proces jej powstawania rozpoczyna się zaś w momencie, gdy czerwone krwinki osiągają swoją krótką żywotność i się rozkładają. Hemoglobina z tych krwinek ulega degradacji, uwalniając żelazo. To jest następnie przetwarzane w procesie znanym jako hemoliza. W efekcie tej degradacji powstaje nieprawidłowa forma hemoglobiny, nazywana biliwerdyną, która natychmiast przekształca się w bilirubinę. Ta ostatnia nie rozpuszcza się w wodzie. Dlatego też jest przenoszona do wątroby w połączeniu z albuminą, białkiem obecnym w surowicy krwi. W wątrobie bilirubina przekształca się w bardziej rozpuszczalną postać, nazywaną pośrednią. Następnie przekształca się ona w postać bezpośrednią, która jest wydalana z organizmu z żółcią i trafia do jelit. Tam bakterie jelitowe przekształcają ją w substancje, które są w dużej mierze odpowiedzialne za barwienie kału. Bilirubina całkowita to z kolei suma postaci bezpośredniej i pośredniej, mierzona w mikro molach na litr krwi lub miligramach na decylitr.

Jaka jest różnica między bilirubiną pośrednią a bezpośrednią?

Bilirubina pośrednia i bezpośrednia to dwie różne formy tego pigmentu. Obie odgrywają kluczowe role w przemianach biochemicznych zachodzących w organizmie człowieka. Różnica między nimi wynika z procesu przekształcania w wątrobie. Bilirubina pośrednia, inaczej nazywana niesprzężoną, powstaje na skutek rozpadu hemoglobiny w czerwonych krwinkach. Jest ona nieco toksyczna i ma ograniczoną zdolność do rozpuszczania się w wodzie. W związku z tym jest transportowana w osoczu krwi do wątroby, gdzie zachodzi jej przekształcenie. W wątrobie bilirubina pośrednia jest przekształcana w bilirubinę bezpośrednią, inaczej nazywaną sprzężoną. Ten proces polega na przyłączeniu do bilirubiny grupy glukuronianowej, co sprawia, że staje się ona bardziej rozpuszczalna w wodzie i łatwiejsza do wydalania z organizmu. Odmiana bezpośrednia jest bezpieczna i nietoksyczna, co umożliwia jej bezpieczne usuwanie z organizmu wraz z żółcią. Różnica między obiema odmianami jest istotna w kontekście zdrowia wątroby i układu żółciowego. Wysoki poziom postaci bezpośredniej wskazuje bowiem na problemy z wydzielaniem żółci. Powodem może być tutaj między problem z kamieniami żółciowymi, zapaleniem dróg żółciowych lub marskością wątroby. Z kolei podwyższony poziom formy pośredniej może być wynikiem nadmiernej degradacji czerwonych krwinek. To zaś jest charakterystyczne dla chorób hemolitycznych.

Jakie są normy bilirubiny dla człowieka?

Normy bilirubiny w organizmach ludzkich są istotnym wskaźnikiem ich zdrowia, szczególnie w kontekście oceny funkcji wątroby, układu krwiotwórczego i żółciowego. Jest ona bowiem produktem rozkładu hemoglobiny, głównego białka zawartego w czerwonych krwinkach, i jej poziom może ulegać zmianom w zależności od wielu czynników. Wartości referencyjne bilirubiny mogą się nieco różnić w zależności od laboratorium i metody pomiaru, ale zazwyczaj mieszczą się w zakresie 0,3-1,2 mg/dl (5-21 µmol/l) u dorosłych. Wysoki poziom postaci całkowitej może być wynikiem różnych schorzeń, takich jak marskość wątroby, żółtaczka, niedokrwistość hemolityczna lub zatorowość żółciowa. Dlatego monitorowanie jej poziomu w krwi jest istotne dla diagnostyki i leczenia wielu chorób. U noworodków, poziom ten jest zazwyczaj wyższy niż u dorosłych i wynosi około 1,0-12,0 mg/dl (17-205 µmol/l). To zjawisko jest związane z rozpadem nadmiaru czerwonych krwinek u niemowląt oraz jeszcze niewystarczającą zdolnością ich wątroby do przetwarzania bilirubiny. Dlatego u noworodków często obserwuje się żółtaczkę, która jest stanem przejściowym i wymaga specjalnego monitorowania.

Wartości referencyjne mogą się również różnić w zależności od grupy wiekowej i płci. U kobiet po menopauzie mogą być wyższe niż u mężczyzn, ale te różnice nie są zazwyczaj duże. Dlatego też ważne jest, aby wyniki badań bilirubiny zawsze interpretował lekarz, biorąc pod uwagę kontekst kliniczny i ewentualne dodatkowe czynniki ryzyka. Wysoki poziom odmiany całkowitej może świadczyć o problemach z wątrobą, układem żółciowym, czy układem krwiotwórczym. Z kolei niski jej poziom spotyka się rzadko. I zwykle łączy się on z chorobami genetycznymi lub niedoborami enzymatycznymi.

Kiedy należy wykonać badanie stężenia bilirubiny?

Badanie stężenia bilirubiny w organizmie jest ważnym krokiem w diagnostyce wielu schorzeń i problemów zdrowotnych. Zwykle jest ono częścią rutynowych badań krwi, które lekarz może zlecić podczas okresowych badań kontrolnych. Pozwala bowiem na monitorowanie ogólnego stanu zdrowia pacjenta i wczesne wykrywanie ewentualnych problemów. Badanie koniecznie trzeba wykonać kiedy u pacjenta pojawią się objawy żółtaczki. Może to być żółte zabarwienie skóry i białek oczu, świąd, ciemny mocz oraz ból w prawym górnym kwadrancie brzucha. Badanie zazwyczaj pozwala ustalić przyczyny tych objawów. Przyda się ono także osobom z diagnozą chorób wątroby, takich jak wirusowe zapalenie, choroba alkoholowa oraz marskość. Tacy pacjenci powinni wręcz wykonywać je regularnie. Stosuje się je także rutynowo w przypadku podejrzenia chorób hemolitycznych. Szczególnie takich, które prowadzą do nadmiernej degradacji czerwonych krwinek. Warto ponadto pamiętać, że na poziom bilirubiny w organizmie mogą wpływać niektóre leki. Jeśli pacjent przyjmuje takie na stałe, badanie jej poziomu powinno się włączyć do rutyny leczenia.

Co oznacza podwyższony poziom bilirubiny?

Podwyższony poziom bilirubiny, zwany hiperbilirubinemią, to sygnał, że organizm ma trudności z przetwarzaniem i usuwaniem tego pigmentu. A to zwykle wiąże się z różnymi problemami zdrowotnymi. Bilirubina jest produktem rozkładu hemoglobiny i naturalnym składnikiem krwi. W organizmie zdrowej osoby jest ona w miarę efektywnie przetwarzana w wątrobie i wydalana z organizmu z żółcią. Jednakże podwyższony jej poziom może oznaczać, że zachodzi nadmierne jej produkcja. A także trudności w przetwarzaniu w wątrobie lub problem z wydalaniem z układu żółciowego. Hiperbilirubinemia może objawiać się żółtaczką, która polega na żółtym zabarwieniu skóry, białek oczu oraz błon śluzowych. Inne objawy mogą obejmować świąd, ciemny mocz, ból brzucha i ogólne osłabienie. Podwyższony poziom może wynikać z wielu przyczyn, takich jak choroby wątroby (np. wirusowe zapalenie wątroby, marskość), zaburzenia układu żółciowego (np. kamienie żółciowe, zapalenie dróg żółciowych), choroby hemolityczne (np. anemia sierpowata, talasemia) oraz niektóre leki i toksyny. Stan taki zawsze wymaga diagnostyki, aby ustalić przyczynę. Dlatego ważne jest, aby szybko skonsultować się z lekarzem.

Wysoki poziom bilirubiny, jak go obniżyć?

Obniżenie poziomu bilirubiny w organizmie jest zależne od przyczyny samej podwyższonej hiperbilirubinemii. Działania terapeutyczne koncentrują się na leczeniu choroby lub problemu zdrowotnego, który prowadzi do wzrostu tego poziomu. Jeśli przyczyną jest choroba wątroby, takie jak wirusowe zapalenie wątroby czy marskość, konieczne są zwykle terapie farmakologiczne. A także zmiany w diecie i stylu życia. A w niektórych przypadkach nawet przeszczepienie wątroby. Jeśli wysoki poziom jest efektem problemów z układem żółciowym (kamienie żółciowe lub) zapalenie dróg żółciowych, konieczne może być leczenie farmakologiczne. W przypadku kamienicy zaś – interwencja chirurgiczna. Z kolei jeśli przyczyną są schorzenia hemolityczne, prowadzące do nadmiernej degradacji czerwonych krwinek i wzrostu poziomu bilirubiny, lekarz może zalecić leczenie mające na celu kontrolowanie tych schorzeń. Zwykle w ciężkich przypadkach są to transfuzje krwi. Istnieją też przypadki, w których podwyższone stężenie może być efektem wpływu substancji toksycznych, zwykle obecnych w lekach. Wtedy należy stosować leki alternatywne. Wielu pacjentom pomagają także zmiany w diecie i stylu życia. Ograniczenie spożycia alkoholu, zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna, mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia wątroby i kontrolowaniu poziomu bilirubiny.

---

Źródło: https://pacjent.gov.pl/artykul/jakie-badania-moze-zlecic-lekarz-poz