E-skierowanie to ważny krok na drodze informatyzacji usług medycznych dla dobra pacjenta

W poniższym artykule na temat e skierowań zostały omówione następujące zagadnienia:

• Co to jest e skierowanie?
• Jak wygląda proces wdrażania e skierowań?
• Jakie usługi medyczne będą dostępne dzięki e-skierowaniu?
• E-skierowanie online a Internetowe Konto Pacjenta (IKP) i Profil-Zaufany
• Jak wygląda i działa e skierowanie?
• Jak wygląda procedura dla pacjenta?
• Kto ma dostęp do danych pacjenta?
• Korzyści płynące z wdrożenia e-skierowań

E-skierowanie, dzięki niemu szybciej dotrzesz do specjalisty w Katowicach

E-skierowanie to część szerszego programu rządowego, którego istotą jest poprawa jakości i szybkości świadczenia usług przez służbę zdrowia, zmniejszenie biurokracji i kolejek poprzez wykorzystanie instrumentów telekomunikacyjnych, elektronicznych i informatycznych takich jak telefon, komputer, czy smartfon wyposażony
w internet i różnego rodzaju komunikatory internetowe.

E-skierowanie zostało wprowadzone przez ustawodawcę w celu uproszczenia procedury rejestrowania pacjentów w poradniach specjalistycznych, w szpitalach, a także w innych instytucjach i placówkach wykonujących badania medyczne.

Wszystkie te technologie wraz ze świadczonymi za ich pomocą usługami z zakresu opieki zdrowotnej, określane są mianem telemedycyny. Zarówno e-skierowanie, jak i e-recepta i e-zwolnienie mogą być efektem e-wizyty (e-konsultacji), a więc spotkania pacjenta z lekarzem poprzez internet (online) lub telewizyty, a zatem rozmowy przez telefon. Do tego dochodzi jeszcze e-rejestracja realizowana przez internet lub telefon.

Proces wdrażania e-skierowań wciąż trwa

Należy ponadto podkreślić, że tylko część wymienionych rozwiązań telemedycyny znajduje się już na etapie praktycznego i powszechnego zastosowania, podczas gdy inne są na etapie implementacji i nie wszystkie placówki medyczne uporały się jeszcze z ich obsługą.

Od dnia 8 stycznia 2021 r. niemal wszystkie rodzaje skierowań w Polsce wystawiane będą wyłącznie w postaci elektronicznej. W przypadku kontynuacji leczenia pacjent nie jest natomiast zobligowany do ponownego uzyskania skierowania (tym razem elektronicznego). Stare, tradycyjne skierowanie, wystawione przed dniem 8 stycznia 2021 r. zachowuje swoją ważność.

Telemedycyna obejmuje zarówno podstawową opiekę zdrowotną jak i lecznictwo specjalistyczne. Pamiętamy jednak, że wspomniane powyżej e-dokumenty mogą być wystawiane także w ramach wizyt tradycyjnych, stacjonarnych, w gabinetach lekarskich.

Jakie usługi medyczne będą dostępne dzięki e-skierowaniu?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 kwietnia 2019 r. w sprawie skierowań wystawianych w postaci elektronicznej w Systemie Informacji Medycznej, e-skierowanie obejmuje takie usługi medyczne jak: świadczenia ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), czyli różnego rodzaju zabiegi, niewymagające przebywania w szpitalu przez kilka dni (np. dializa, żywienie pozajelitowe, wykonanie i zaopatrzenie pacjenta w protezę, terapia izotopowa i inne). Poza tym lekarz wypisujący e-skierowanie kieruje nas na: leczenie szpitalne, niektóre badania diagnostyczne, w tym: badania tomografii komputerowej, badania rezonansu magnetycznego, badania tzw. medycyny nuklearnej, badania endoskopowe przewodu pokarmowego, badania echokardiograficzne płodu. Chodzi tutaj zarówno o badania finansowane ze środków publicznych, jak i z innych środków.

Istnieją sytuacje, w których odstępuje się od sporządzenia e-skierowania. Przykładowo e-skierowanie nie jest wystawiane w sytuacji, kiedy lekarz chce skierować pacjenta na określoną usługę medyczną (np. badanie diagnostyczne) do innej jednostki organizacyjnej szpitala lub do innego podmiotu, występującego w roli podwykonawcy tego szpitala. E-skierowanie zastępuje się wówczas innym dokumentem, tzw. zleceniem.

E-skierowanie online a Internetowe Konto Pacjenta (IKP) i Profil-Zaufany. O co chodzi?

Pacjent może otrzymać e-skierowanie w formie SMS-a lub e-maila. Warunkiem jest zarejestrowanie się na swoim Internetowym Koncie Pacjenta (IKP). Profil pacjenta dostępny jest na witrynie https://pacjent.gov.pl/internetowe-konto-pacjenta. Po zalogowaniu się do IKP należy podać w stosownym miejscu swój numer telefonu lub adres e-mail. Następnie można wybrać opcję otrzymywania powiadomienia o wystawieniu e-skierowania w formie załącznika do wiadomości e-mail lub w formie SMS.

Tu ważna informacja. Rejestracja/logowanie w IKP nie jest kwestią aż tak błahą, jak można by sądzić. Niezbędne jest bowiem posiadanie przez pacjenta e-dowodu lub Profilu Zaufanego. Jak radzą niektórzy, w tym celu można też wykorzystać internetowe konto bankowe w takich placówkach jak: Alior Bank, Bank Pekao, PKO BP Inteligo, mBank, Santander i inne. O tym jak założyć Profil Zaufany dowiemy się z witryny: https://obywatel.gov.pl/zaloz–profil–zaufany.

Jak wygląda i działa e-skierowanie?

Na dostępnym przez serwis IKP e-skierowaniu figurują różne pozycje, w tym, parząc od góry: informacja o rodzaju skierowania i miejscu realizacji skierowania (czyli do jakiej poradni pacjent ma się udać); 44-znakowy klucz dostępu stanowiący numeryczne przestawienie kodu kreskowego (znajdującego się powyżej); 4-cyfrowy kod dostępu (PIN) i data wystawienia skierowania.

W środkowej części odnajdziemy: dane osobowe pacjenta (imię, nazwisko, nr PESEL, data urodzenia, adres zamieszkania); dane wystawcy tj. przychodni lekarskiej, włącznie z adresem, numerem REGON i innymi danymi identyfikującymi placówkę; informacje dotyczące powodów skierowania w tym rozpoznanie schorzenia; w końcu w dolnej partii druku odnajdziemy podstawowe informacje dotyczące lekarza wystawiającego e-skierowanie oraz jego podpis.

E-skierowania dla pacjenta będzie miało formę 4-cyfrowego kodu

E-skierowanie w postaci poczty elektronicznej to po prostu plik pdf z informacją o e-skierowaniu, załączony do wiadomości e-mail, wysłanej z adresu . Plik ten zawiera dane identyfikujące e-skierowanie, w tym 4-cyfrowy kod dostępu/PIN. E-skierowanie nadane sms-em od nadawcy o nazwie „e-zdrowie” to 4-cyfrowy kod dostępu/PIN.

Podanie kodu PIN-u wraz z numerem PESEL pacjenta umożliwia pobranie e-skierowania z IKO tak przez zarejestrowanego w nim pacjenta, jak i przez inne upoważnione osoby.

E-skierowania sygnowane są przez lekarzy podpisem cyfrowym. W sytuacji, gdy pacjent nie jest zarejestrowany w IKP, otrzymuje on e-skierowanie w postaci tzw. wydruku informacyjnego (forma papierowa), opatrzonego normalnym (odręcznym) podpisem lekarza wystawiającego.

E-skierowanie, jak wygląda procedura dla pacjenta?

Obiektywnie rzecz ujmując procedura wystawienia i realizowania e-skierowania wygląda w następujący sposób: lekarz wprowadza e-skierowanie do specjalnego systemu nazwanego P1. System ten generuje 4-cyfrowy kod dostępu/PIN. Kod ten system wysyła na adres e-mail lub na numer telefonu pacjenta sms-em. W sytuacji, gdy pacjent nie jest zarejestrowany w IKP, lekarz lub inny pracownik medyczny podczas wizyty stacjonarnej drukuje tzw. wydruk informacyjny i przekazuje go pacjentowi.

Kolejny krok należy do pacjenta. Wybiera on poradnię, w której chce zrealizować e-skierowanie, a tym samym podjąć leczenie. Pacjent umawia wizytę osobiście, telefonicznie, lub poprzez internetowe systemy rejestracji. W każdym przypadku zobowiązany jest podać kod PIN oraz numer PESEL. W przypadku wizyty osobistej (odradzanej w czasach pandemii) pacjent może też okazać wydruk informacyjny, z którego osoba rejestrująca zeskanuje klucz dostęp, kod dostępu i PESEL. Drugim wariantem możliwym w czasie osobistej rejestracji jest okazanie urządzenia z wyświetlonym załącznikiem pdf informującym o wystawieniu e-skierowania, z którego zeskanowane zostaną niezbędne dane.
Pracownik służby zdrowia rejestrujący pacjenta zapisuje go na wizytę i jednocześnie zmienia status w systemie P1 na „zarejestrowany”. To powoduje, że pacjent nie może już zrealizować e-skierowania w żadnej innej placówce medycznej.

Kto ma dostęp do danych pacjenta?

Warto wspomnieć o problematyce dotyczącej polityki RODO i bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych w kontekście e-skierowania. Dostęp do e-skierowania posiada bowiem kilka podmiotów i osób. Oprócz wystawcy skierowania oraz samego pacjenta, posiadającego wgląd za pomocą serwisu IKP, osobą, która widzi e-skierowanie jest pracownik służby zdrowia pobierający ten dokument z systemu P1 na potrzebę rejestracji.  Kolejną oczywistą osobą jest lekarz, lub pielęgniarka albo położna, którzy udzielają pomocy pacjentowi, zgodnie z zaleceniem figurującym na e-skierowaniu. Do tej grupy wtajemniczonych należy jeszcze doliczyć ewentualnie osobę upoważnioną przez pacjenta do wglądu w jego dane medyczne. Osobą tą może być też pracownik medyczny.

Do e-skierowania dostęp mogą mieć też niektórzy inni pracownicy placówki medycznej, która je wystawiła lub która je realizuje, o ile jest to uzasadnione np. diagnostyką lub innymi badaniami, niezbędnymi dla pacjenta w ramach e-skierowania. W sytuacji zagrożenia życia pacjenta krąg osób upoważnionych do wglądu w jego dane chorobowe rozszerza się na każdego pracownika medycznego.

E-skierowanie przejmuje większość cech skierowania papierowego

Podobnie jak skierowania tradycyjne także e-skierowania są niezbędne do zrealizowania świadczeń finansowanych ze środków publicznych.

Ponadto e-skierowania są konieczne – tak jak było to wcześniej w przypadku formy papierowej – do skorzystania z niektórych usług medycznych oferowanych w sektorze prywatnych. Chodzi tutaj o badania wiążące się z ryzykiem utraty zdrowia przez pacjenta, takie jak medycyna nuklearna, czy tomografia komputerowa.  E-skierowanie może posiadać cechę „CITO”, a więc większej niż inne skierowania pilności w realizacji, tak samo jak było to wcześniej ze skierowaniem papierowym.

Niepotrzebne formalności wreszcie z głowy dzięki informatyzacji i telemedycynie

Jednym z ważniejszych udogodnień wprowadzanych przez resort zdrowia w ramach e-skierowania i szerzej telemedycyny jest możliwość zapisania się do lekarza specjalisty zdalnie. Dzięki temu możemy ominąć często niepotrzebną i kłopotliwą formalność wizyty stacjonarnej u lekarza pierwszego kontaktu (tj. pełniącego funkcję lekarza podstawowej opieki zdrowotnej), np. internisty lub lekarza rodzinnego.
Wizyta ta zastąpiona będzie e-konsultacją (online) lub konsultacją telefoniczną. Tradycyjna forma wizyty wciąż pozostaje teoretycznie możliwa, jednak w reżimie epidemiologicznym jest ona niepożądana i odradzana przez Ministerstwo Zdrowia z uwagi na możliwość niepotrzebnego narażenia się na transmisję wirusa.
Skorzystają na tym zwłaszcza osoby starsze i schorowane, które teraz nie muszą już dostarczać skierowania osobiście w ciągu 14 dni, lecz mogą po prostu skontaktować się z wytypowaną przychodnią za pomocą telefonu lub internetu.

Możesz łatwo i szybko zdobyć e-ereceptę po konsultacji z lekarzem online tutaj:
https://receptaulekarza.pl/p/konsultacja-lekarska-online-z-mozliwoscia-wystawienia-e-recepty/

Korzyści płynące z wdrożenia e-skierowań

E-skierowania oznaczają m.in. definitywny koniec ze skierowaniami wypełnianymi przez lekarzy ręcznie, w sposób nieczytelny i niezrozumiały dla odbiorców. To też koniec z gubieniem skierowań przez pacjentów. Są one bowiem rejestrowane w IKP, do którego bieżący dostęp posiada świadczeniodawca, a po spełnieniu odpowiednich formalności także pacjent.

W ramach IKP pacjent ma możliwość otrzymania wglądu w historię swojej choroby oraz historię leczenia, w tym w wypisane e-skierowania do specjalistów, czy e-recepty.

Z pożytkiem dla funkcjonowania całej służby zdrowia będzie z pewnością uniemożliwienie pacjentowi rejestrowania się do kilku przychodni jednocześnie przy użyciu tego samego e-skierowania. Procedura rejestracji będzie bowiem śledzona w IKP i nie będzie można jej dublować. Pomoże to zlikwidować fikcyjne kolejki i wyeliminować puste okienka w grafiku lekarzy.

Dotychczasowa praktyka bowiem pokazywała, że wielu pacjentów zapisywało się do dwóch lub więcej lekarzy, udając się oczywiście tylko do jednego, u którego było też ostatecznie deponowane skierowanie papierowe. Tymczasem w pozostałych przypadkach lekarze, oczekujący na pacjentów, – którzy nigdy się nie zjawiali, – tracili w sposób bezsensowny czas.

Co trzeba wiedzieć o stanie przejściowym z systemu skierowań papierowych do systemu e-skierowań?

Przede wszystkim na stronie https://www.csioz.gov.pl/e–zdrowie–p1/e–skierowanie/ zamieszczona jest tabela zawierająca podmioty wystawiające e-skierowania w Polsce zgodnie z bieżącym stanem.
Warto tymczasem pamiętać o tym, że pacjent na podstawie e-skierowania może zarejestrować się osobiście lub telefonicznie do lekarza specjalisty, nawet jeśli przychodnia, w której tenże przyjmuje, nie obsługuje wciąż e-skierowań.

W sytuacji takiej pacjent oprócz podania 4 cyfrowego kodu dostępu/PIN oraz swojego numeru PESEL (lub 44-znakowego klucza dostępu) będzie jednak musiał udzielić dodatkowych informacji, w tym o wystawcy e-skierowania oraz o rozpoznaniu.

Następnie pracownik medyczny poprosi pacjenta o podpisanie oświadczenia o zarejestrowaniu się na podstawie wystawionego e-skierowania tylko do tej jedynej placówki. Oświadczenie takie w zależności od przychodni pacjent wysyła mailem, lub podpisuje podczas wizyty. Ponadto w okresie przejściowym, tj. do momentu adaptacji wszystkich przychodni do systemu e-skierowań, pacjent wciąż może liczyć się z tym, że otrzyma skierowania w formacji tradycyjnej tj. na papierowym formularzu.

---

Medical photo created by freepik – www.freepik.com