Na jakie choroby najczęściej umierają Polacy?

Opublikowano: Autor: Redakcja

Jesteś na blogu prywatnej poradni lekarskiej. Potrzebujesz konsultacji z lekarzem? Kliknij tutaj >

Przyczyny zgonów

Co roku tysiące Polaków traci życie. Choć postęp medycyny pozwala nam żyć dłużej i zdrowiej, niektóre schorzenia wciąż stanowią poważne zagrożenie. Jakie choroby i okoliczności zabijają nas najczęściej i co możemy zrobić, aby im zapobiec? Przyjrzyjmy się bliżej statystykom zgonów w Polsce i zidentyfikujmy główne czynniki ryzyka, które skracają nasze życie. Czy to geny, czy raczej nasz styl życia decyduje o tym, jak długo będziemy żyć? Odpowiedzi na te pytania mogą pomóc nam podjąć świadome decyzje dotyczące zdrowia i zapobiec przedwczesnym zgonom.

Na jakie choroby najczęściej umierają Polacy?

Niedawno Główny Urząd Statystyczny opublikował raport dotyczący długości życia Polaków w 2023 r. Podał w nim również główne przyczyny ich zgonów. Najczęstszymi wciąż pozostają choroby układu krążenia, nowotwory oraz choroby układu oddechowego. Te pierwsze stanowiły aż 36% wszystkich zgonów. Nowotwory z kolei blisko 24%, choroby układu oddechowego zaś – 6,7%. Co ciekawe – zgony spowodowane przyczynami zewnętrznymi (wypadki oraz urazy) stanowiły tylko 4,5% wszystkich zgonów.

Mimo wszystko są to jednak dobre wieści. A jest tak, ponieważ od 1992 roku standaryzowany współczynnik zgonów z powodu chorób układu krążenia znacząco się obniżył. W 2022 roku wynosił on 323 osoby na 100 tys. ludności. A to z kolei stanowiło 54% wartości z 2000 roku. Niestety jest to wciąż bardzo wysoka intensywność zgonów z powodu tych dolegliwości. Grupę szczególnie na nie narażoną natomiast stanowią mężczyźni w wieku poniżej 45 lat. Tam współczynnik zgonów jest ciągle trzykrotnie wyższy niż u kobiet w tym samym wieku.

Drugą najczęstszą przyczyną śmierci w Polsce pozostają nowotwory. W roku 2022 standaryzowany współczynnik zgonów z tej przyczyny wyniósł 226 osób na 100 tys. ludności. W latach 1980-2001 obserwowano stały wzrost umieralności z powodu raka. Natomiast od początku XXI wieku ten trend zaczął się zmieniać. Powodem tego był przede wszystkim spadek umieralności w młodszych grupach wiekowych.

Trzecią grupą chorób najczęściej uśmiercających Polaków są choroby układu oddechowego. Szczególnie często umierały na nią osoby starsze. W 2022 roku standaryzowany współczynnik zgonów z tej przyczyny wyniósł 62 osoby na 100 tys. ludności. Niestety, pomimo faktu, że przez szereg lat umieralność z powodu tych chorób spada, od początku XXI wieku natężenie zgonów utrzymuje się na zbliżonym poziomie.

Pozachorobowe przyczyny zgonów Polaków

Oprócz chorób, które są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce, istnieje wiele innych czynników, które mogą prowadzić do śmierci. Tutaj na czoło wysuwają się nieszczęśliwe przypadki. Obejmują one wypadki drogowe, wypadki w pracy, utonięcia, upadki, a także zatrucia. Mimo że są one zaraz po chorobach, wynoszą mniej niż 5 procent całości zgonów. Kolejne są samobójstwa. Jest to poważny problem społeczny, szczególnie wśród młodych mężczyzn. Dużo mniej liczną grupą są zabójstwa. Choć jest ich stosunkowo mało, mają ogromny wpływ na rodziny i społeczności. Dalej idą powikłania po zabiegach medycznych. Niestety, nawet najbardziej skomplikowane operacje niosą ze sobą ryzyko powikłań, które mogą prowadzić do śmierci. Niedawno mieliśmy do czynienia także z dość specyficzną sytuacją. W 2021 roku, w okresie pandemii COVID-19 odnotowano znaczący wzrost liczby zgonów spowodowanych bezpośrednio przez wirusa SARS-CoV-2. A także pośrednio, poprzez powikłania po przechorowaniu COVID-19 lub opóźnienia w leczeniu innych chorób.

Na co statystycznie najczęściej umierają ludzie na świecie?

Najczęstsze przyczyny zgonów na świecie są ściśle związane z postępującym starzeniem się populacji i chorobami cywilizacyjnymi. I w tym przypadku Polacy nie odstają od reszty globu. Choć dokładne statystyki mogą się nieco różnić w zależności od regionu i roku, generalnie na całym świecie najwięcej osób umiera z powodu:

  1. Chorób układu krążenia. To zdecydowanie najczęstsza przyczyna zgonów. Obejmuje ona choroby serca, takie jak zawał mięśnia sercowego czy niewydolność, a także udary mózgu.
  2. Nowotworów. Różne rodzaje nowotworów, takie jak rak płuc, piersi czy jelita grubego, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
  3. Chorób układu oddechowego. Przewlekłe choroby, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i astma, są istotną przyczyną zgonów, zwłaszcza wśród osób starszych.
  4. Cukrzycy. Ta choroba metaboliczna prowadzi do wielu powikłań, takich jak schorzenia serca, nerek i oczu, które mogą być śmiertelne.
  5. Urazów. Nieszczęśliwe zdarzenia, takie jak wypadki drogowe, upadki, utonięcia, a także akty przemocy, są istotną przyczyną śmierci, zwłaszcza wśród młodych ludzi.
  6. Schorzeń neurodegeneracyjnych. Choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona prowadzą do postępującego pogorszenia funkcji mózgu i są coraz większym problemem zdrowotnym w związku ze starzeniem się populacji.

Warto podkreślić, że przyczyny zgonów różnią się w zależności od regionu świata, poziomu rozwoju gospodarczego i stylu życia. W krajach rozwijających się większe znaczenie mają choroby zakaźne, niedożywienie i brak dostępu do opieki zdrowotnej.

Jakie czynniki zwiększają prawdopodobieństwo przedwczesnej śmierci?

Przedwczesna śmierć, czyli zgon przed osiągnięciem średniej długości życia, to problem dotykający wiele społeczeństw. Choć genetyka odgrywa tutaj pewną rolę, to nasz styl życia i środowisko, w którym żyjemy, mają zdecydowanie większy wpływ na to, jak długo będziemy żyć. Do najważniejszych z tych czynników należy niezdrowy styl życia. Jest to zbiór nawyków, które stopniowo niszczą nasze zdrowie. Palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu, niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone i cukry proste, a uboga w witaminy i minerały, oraz siedzący tryb życia to główni winowajcy. Te czynniki zwiększają ryzyko wielu chorób przewlekłych, takich jak choroby serca, nowotwory, cukrzyca i otyłość. Związana z nimi jest także otyłość. Nadmierna masa ciała obciąża bowiem układ krążenia, stawy i zwiększa ryzyko wielu chorób, w tym cukrzycy typu 2, niektórych rodzajów nowotworów i chorób serca.

W obecnych czasach spory wpływ na nasze życie i śmierć ma także długotrwały stres. On również może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, takich jak nadciśnienie tętnicze, choroby serca, zaburzenia układu pokarmowego i osłabienie układu odpornościowego. Prawdziwą zmorą współczesnego człowieka jest ponadto brak aktywności fizycznej. Regularny wysiłek fizyczny jest niezbędny dla utrzymania dobrego zdrowia. Brak ruchu przyczynia się do otyłości, chorób serca, cukrzycy i wielu innych problemów zdrowotnych. Innym, bardzo współczesnym, czynnikiem zwiększającym śmiertelność jest zanieczyszczenie środowiska. Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby szkodliwymi substancjami zwiększa ryzyko wielu chorób, w tym nowotworów, chorób układu oddechowego i układu krążenia.

Współczesny człowiek zazwyczaj nie przestrzega także właściwej diety. Zbyt duża ilość soli, tłuszczów trans, cukrów prostych oraz niedobory witamin i minerałów przyczyniają się do rozwoju wielu chorób przewlekłych. Szczególnie ma to wpływ w przypadku, kiedy istotną rolę odgrywają także nasze geny. Wtedy nasz styl życia może znacząco modyfikować ich wpływ. Równie niekorzystny jest niedobór snu. Zaburza on wiele procesów zachodzących w organizmie, zwiększając ryzyko otyłości, cukrzycy, chorób serca i osłabienia układu odpornościowego. W dobie mediów społecznościowych istotna jest ponadto izolacja społeczna. Brak kontaktów społecznych i poczucie samotności mogą negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne, zwiększając ryzyko depresji, chorób serca i przedwczesnej śmierci.

Jak przeciwdziałać chorobom i czynnikom sprzyjającym przedwczesnym zgonom?

Aby skutecznie przeciwdziałać czynnikom ryzyka przedwczesnej śmierci, warto wprowadzić szereg zmian w swoim życiu. Przede wszystkim należy zadbać o zdrowy styl życia. Regularna aktywność fizyczna, najlepiej o umiarkowanej intensywności, przez co najmniej 150 minut tygodniowo, wzmacnia serce, poprawia kondycję i pomaga utrzymać zdrową wagę. Równie istotna jest zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, chude białko i zdrowe tłuszcze. Należy ograniczyć spożycie soli, cukrów prostych i tłuszczów trans. Warto również zadbać o odpowiednią ilość snu, gdyż jego niedobór może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych.

Bardzo ważne jest również rzucenie palenia. Palenie tytoniu jest jednym z największych czynników ryzyka wielu chorób, w tym nowotworów i chorób serca. Warto również ograniczyć spożycie alkoholu. Regularne badania profilaktyczne pozwalają na wczesne wykrycie chorób i podjęcie odpowiedniego leczenia. Zmiany stylu życia wymagają czasu i wysiłku, ale przynoszą długofalowe korzyści. Warto pamiętać, że zdrowie jest naszym największym bogactwem i warto o nie dbać każdego dnia.

W szerszym wymiarze zapobieganie chorobom i przedwczesnym zgonom wymaga kompleksowych i długotrwałych działań. Przede wszystkim istotne jest promowanie zdrowego stylu życia. W ich skład wchodzi edukacja społeczeństwa, zapewnienie dostępu do zdrowej żywności i miejsc do uprawiania sportu. Istotne są także wczesna diagnostyka i leczenie chorób. Tutaj liczą się regularne badania profilaktyczne i dostęp do nowoczesnych metod leczenia. Działania te powinny także obejmować poprawę warunków środowiskowych, takich jak zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby.

Źródło: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/zgony-wedlug-tygodni-oraz-wieku-plci-zmarlych-i-73-podregionow-w-2024-roku,39,25.html

Znasz osobę, której przydadzą się te informacje? Daj jej znać:

redaktor artykułu avatar

Informacje z artykułu nie są poradą lekarską!

Artykuły na blogu nie mają charakteru porady lekarskiej. Choć pisano je z dołożeniem starań, by informacje w nich podane były rzetelne, autorzy nie mają wykształcenia medycznego. Jeśli szukasz pomocy lekarskiej, zapraszamy do zamówienia konsultacji na stronie poradni lub do kontaktu ze swoim lekarzem.

Następne artykuły w bazie wiedzy