Angina. Ból gardła, który może zwiastować poważniejsze problemy

Angina, czyli zapalenie migdałków podniebiennych i gardła, to powszechna choroba, która dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Chociaż często mylnie kojarzymy ją z anginą bakteryjną, w rzeczywistości większość przypadków (około 80%) wywołana jest przez wirusy. Objawy anginy mogą być uciążliwe i obejmować ból gardła, gorączkę, powiększenie migdałków, a także trudności z połykaniem. Chociaż w większości przypadków choroba ustępuje samoistnie w ciągu tygodnia, w niektórych sytuacjach może wymagać leczenia. Przyjrzyjmy się bliżej tej dolegliwości, jej przyczynom, objawom, a także dostępnym metodom leczenia. Odpowiedzmy także na pytanie, czy jest ona zaraźliwa oraz czy grozi powikłaniami.

Kiedy robi się angina i co to jest za choroba?

Angina to dolegliwość mająca wiele twarzy. Znana również jako ostre zapalenie migdałków podniebiennych i gardła, jest częstą chorobą zakaźną. Dotyka ona zarówno dzieci, jak i dorosłych. Występuje najczęściej w okresie jesienno-zimowym i na wiosnę, a jej przyczyną są najczęściej patogeny przenoszone drogą kropelkową. Najczęstsze oraz najbardziej dokuczliwe odmiany tej choroby wywołują bakterie. Najczęstszą z nich, odpowiedzialną za anginę, jest paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A (Streptococcus pyogenes). Odmiana bakteryjna (paciorkowca, ropna) może mieć poważniejsze konsekwencje i wymagać leczenia antybiotykami. Częstymi czynnikami wywołującymi to schorzenie są także wirusy. Zwykle są to odmiany z rodziny rino- , adeno- oraz wirusy Epsteina-Barr i Coxsackie. Wywołane przez nie zapalenie gardła zazwyczaj charakteryzuje się łagodniejszym przebiegiem i krótszym czasem trwania niż to bakteryjne.

Jakie są objawy anginy?

Objawy te mogą się różnić w zależności od przyczyny (wirusowa lub bakteryjna), ale najczęściej obejmują szereg wspólnych symptomów. Najczęstszy i najbardziej charakterystyczny objaw tej choroby to ból gardła. Może być on ostry, kłujący, piekący lub szarpiący, a także utrudniać połykanie. W niektórych przypadkach może także promieniować do ucha. Chociaż nie zawsze jest obecna, gorączka również jest częstym objawem anginy, zwłaszcza bakteryjnej. Może mieć ona charakter umiarkowany (do 38°C) lub wysoki (powyżej 38°C). Zwykle pojawia się także powiększenie i zaczerwienienie migdałków. Te dwa małe, owalne gruczoły tkanki limfatycznej znajdujące się z tyłu gardła podczas tej choroby znacznie się powiększają. Stają się także zaczerwienione i mogą boleć przy dotyku. Może się także pojawić kaszel, katar, ból głowy oraz powiększenie węzłów chłonnych szyi. Rzadziej z kolei występują bóle brzucha (częściej u dzieci), nudności oraz wymioty.

W niektórych przypadkach odmiana bakteryjna może powodować również bardziej specyficzne objawy, takie jak wykwit plamisty (szkarlatyna) oraz nalot ropny na migdałkach. Jeśli podejrzewamy u siebie lub kogoś bliskiego anginę, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem. Zbada on bowiem gardło i migdałki. Może także zlecić wykonanie badań dodatkowych, aby potwierdzić lub wykluczyć anginę bakteryjną. Trzeba jednak pamiętać, że nie każdy ból gardła oznacza anginę. Istnieje wiele innych przyczyn tej dolegliwości, takich jak alergie, suche powietrze lub nadwyrężenie głosu. Jeśli nasz ból gardła jest łagodny i towarzyszą mu jedynie inne łagodne objawy, takie jak katar lub kaszel, prawdopodobnie nie jest to angina. Wtedy z powodzeniem można leczyć się w domu.

Czy angina jest zakaźna?

Tak, angina jest chorobą zakaźną, która może łatwo przenosić się z osoby chorej na zdrową. Najczęściej dochodzi do tego drogą kropelkową, czyli poprzez kontakt z drobnymi kropelkami śliny lub wydzieliny z nosa osoby chorej. Kropelki te podczas kaszlu, kichania lub mówienia unoszą się w powietrzu i mogą zostać wdychane przez osoby znajdujące się w pobliżu. Zakażenie chorobą może również nastąpić poprzez kontakt pośredni, czyli poprzez przedmioty zanieczyszczone śliną lub wydzieliną z nosa osoby chorej. Zwykle są to sztućce, ręczniki lub zabawki. Jeśli zaś chodzi o sam okres zakażalności anginy, to zależy on od jej przyczyny. Wirusowa postać jest zaraźliwa na 2 dni przed wystąpieniem objawów i do 3 tygodni po ich ustąpieniu. Z kolei bakteryjna – do 24 godzin od rozpoczęcia leczenia antybiotykami lub do 7 dni po ustąpieniu objawów.

Do osób najbardziej narażonych na tę chorobę należą dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Ta grupa wiekowa cechuje się bowiem szczególną podatnością na infekcje ze względu na częsty kontakt z innymi dziećmi w żłobkach, przedszkolach i szkołach. Uważać powinny także osoby z osłabioną odpornością. Mogą to być ludzie z chorobami przewlekłymi, niedoborami immunologicznymi lub przyjmujący leki immunosupresyjne. Dla niektórych niespodzianką może być także fakt, że na anginę naraża również bierne palenie. Dym papierosowy podrażnia bowiem drogi oddechowe i utrudnia ich naturalne mechanizmy obronne, co zwiększa ryzyko zakażenia.

Zapalenie gardła a angina, różnice

Zapalenie gardła i angina to dwa schorzenia, które często mylone ze sobą. Chociaż obie choroby obejmują ból gardła, różnią się one przyczyną, objawami i sposobem leczenia. Jeśli chodzi o przyczynę, to zapalenie gardła może zostać wywołane przez wirusy (najczęściej) lub bakterie.

Z kolei angina jest wywoływana głównie przez bakterie, a dokładniej przez paciorkowca beta-hemolizującego z grupy A (Streptococcus pyogenes). Poza tym wirusowe zapalenie gardła zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu tygodnia, podczas gdy angina bakteryjna wymaga leczenia antybiotykami. Inne są także objawy. Przy zapaleniu pojawia się ból, który może być łagodny lub silny, drapanie w gardle, kaszel, katar, czasami gorączka. Przy anginie z kolei – silny ból gardła, który utrudnia połykanie oraz wysoka gorączka (powyżej 38°C). Towarzyszy mu także powiększenie i zaczerwienienie migdałków, nalot ropny na nich, ból głowy oraz powiększenie węzłów chłonnych. Inne jest także leczenie. Zapalenie gardła leczy się objawowo. Zazwyczaj składa się na nie łagodzenie bólu (np. lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi), płukanie słoną wodą, picie dużej ilości płynów i odpoczynku.

Jak leczy się anginę?

Leczenie anginy również zależy od jej przyczyny. W przypadku odmiany wirusowej prowadzi się leczenie objawowe. Ponieważ wirusy nie są podatne na antybiotyki, leczenie skupia się na łagodzeniu objawów. Ważne jest także, aby chory dużo odpoczywał i oszczędzał siły. Koniecznie należy się także nawadniać. Picie dużej ilości płynów, takich jak woda, herbata czy soki, pomaga nawilżyć gardło i ułatwia połykanie. Można ponadto przyjmować dostępne bez recepty leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol czy ibuprofen, aby złagodzić ból gardła i obniżyć gorączkę. Wielu osobom pomaga także płukanie gardła ciepłą słoną wodą kilka razy dziennie. Inni stawiają na domowe sposoby, takie jak picie ciepłego mleka z miodem czy stosowanie syropów na bazie bzu czarnego.

Natomiast podstawowym sposobem leczenia odmian bakteryjnych są antybiotyki. Konieczne jest przyjmowanie leków przepisanych przez lekarza. Należy przyjmować je również zgodnie z zaleceniami, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej. Niezastosowanie się do zaleceń może bowiem prowadzić do powikłań. Poza tym, podobnie jak w przypadku anginy wirusowej, ważne jest, aby chory dużo odpoczywał, pił dużo płynów i stosował leki przeciwbólowe oraz przeciwgorączkowe. Do tego zaleca się jeszcze izolację chorego w miarę możliwości. Może on bowiem zarażać. Warto także dbać o odpowiednią higienę – przede wszystkim często myć ręce, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Poza tym dobrze jest spożywać lekkostrawne i miękkie potrawy, które nie podrażniają gardła. Warto ponadto unikać innych czynników drażniących gardło.

Czy angina grozi powikłaniami?

Chociaż angina jest powszechną chorobą, której objawy można złagodzić domowymi sposobami, w niektórych przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań. Najczęściej dotyczą one odmiany bakteryjnej, jeśli nie jest ona wcześnie i odpowiednio leczona. Do najczęstszych powikłań anginy bakteryjnej należą:

1. Zapalenie ucha środkowego. Zakażenie może bowiem rozprzestrzenić się z gardła do ucha środkowego, powodując ból, gorączkę i problemy ze słuchem.
2. Zapalenie zatok. Może się ono objawiać bólem twarzy, przekrwieniem nosa, gęstym katarem i gorączką.
3. Gorączka reumatyczna. Jest to poważne powikłanie, które może wystąpić kilka tygodni po anginie bakteryjnej, nieleczonej antybiotykami. Gorączka reumatyczna może powodować zapalenie stawów, serca, mózgu i innych narządów.
4. Kłębuszkowe zapalenie nerek. To rzadkie, ale poważne powikłanie, które może prowadzić do niewydolności nerek.
5. Zespół PANDAS. Jest to schorzenie neuropsychiatryczne, które może rozwinąć się u dzieci po anginie bakteryjnej wywołanej przez szczep paciorkowca beta-hemolizującego z grupy A. Jego objawy obejmują natręctwa, tiki, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i nadpobudliwość psychoruchową.

Poza tym odmiana bakteryjna może również prowadzić do zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz sepsy (zakażenia całego organizmu). Dlatego tak ważne jest, aby wcześnie rozpoznać anginę bakteryjną i rozpocząć leczenie antybiotykami. Szybkie działanie może bowiem pomóc zapobiec późniejszym problemom.