Antybiotyki, skutki uboczne i przeciwskazania.

Po lekturze poniższego artykułu dowiesz się jakie antybiotyki mają skutki uboczne i jakie są przeciwskazania dla ich stosowania:

• Jakie są uwarunkowania stosowania antybiotyków?
• Interakcje z produktami spożywczymi, lekami i innymi substancjami
• Skutki uboczne antybiotyków
• Ciężkie działania niepożądane związane z antybiotykami fluorochinolonowymi
• Czy można łączyć antybiotyki z alkoholem?
• Nadużywanie antybiotyków i oporność na antybiotyki
• Brak skuteczności antybiotyku? Antybiogram
• Stosowanie antybiotyków w leczeniu dzieci
• Antybiotyki w czasie ciąży i w trakcie karmienia piersią
• Regeneracja po terapii antybiotykowej

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów e receptę z konsultacją

Jakie są uwarunkowania stosowania antybiotyków?

Antybiotyki aplikuje się w różnych formach, m. in. tabletek, kapsułek, czy kropli, a także kremów i maści stosowanych miejscowo. W szpitalach powszechne są dożylne wlewy antybiotyków, określane potocznie antybiozą.

Antybiotyki powinny być przyjmowane tylko po konsultacji z lekarzem i w oparciu o jego diagnozę i receptę. Dobór antybiotyku zależy od tego, jaki patogen jest odpowiedzialny za daną infekcję i chorobę.

Receptę elektroniczną po konsultacji z lekarzem możesz uzyskać tutaj:
https://receptaulekarza.pl/p/konsultacja-lekarska-online/

Przed rozpoczęciem terapii antybiotykiem należy dowiedzieć się o możliwych działaniach niepożądanych i interakcjach z innymi lekami. Lekarz prowadzący musi wiedzieć o ciąży, aby w razie potrzeby można było dobrać odpowiedni lek.

To samo dotyczy okresu karmienia piersią, tu też bowiem istnieją uwarunkowania dla stosowania antybiotyków.

W przyjmowaniu antybiotyków szczególne znaczenie ma wykrycie możliwości ewentualnej nietolerancji danego preparatu, a także precyzyjne ustalenie długotrwałości, częstotliwości i czasu przyjmowania leku w skali dnia. Są np. antybiotyki, które nie mogą być przyjmowane wraz z posiłkami, lecz dopiero z pewnym upływie czasu.

Istnieją również powody, dla których absolutnie nie należy stosować danego antybiotyku. Mogą to być ciężkie choroby narządów, na przykład wątroby lub nerek. Ostrożność muszą zachować alergicy.

Interakcje antybiotyków z produktami spożywczymi, lekami i innymi substancjami

Mleko i produkty mleczne (takie jak sery, twarogi, jogurty, czy kefiry) mogą mieć negatywny wpływ na wchłanianie niektórych antybiotyków, czyniąc terapię nieskuteczną. Mleko, na przykład, zmniejsza skuteczność tetracyklin (np. doksycykliny). Z kolei sok grejpfrutowy może hamować rozkład antybiotyków.

Niektóre antybiotyki powodują, że skóra reaguje bardzo wrażliwie na światło słoneczne. Dlatego też zaleca się by unikać intensywnego opalania się (promieni UV) podczas przyjmowania antybiotyków.

Odradza się również sport i intensywny ruch w trakcie przyjmowania antybiotyków, gdyż organizm ludzki w trakcie terapii jest osłabiony i potrzebuje więcej czasu na regenerację.

Antybiotyki, skutki uboczne ich przyjmowania potrafią być naprawdę zaskakujące! Ponieważ antybiotyki mogą zmniejszać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych, zaleca się stosować dodatkową antykoncepcję, np. prezerwatywy, w miarę trwania leczenia antybiotykami. Dotyczy to w szczególności substancji czynnych rifampicyny i rifabutyny.

Niektóre antybiotyki nasilają z kolei działanie leków przeciwzakrzepowych (potocznie zwanych „rozrzedzaczami krwi”). Powikłania odnotowano np. podczas przyjmowania makrolidów (np. azytromycyny, erytromycyny) i jednocześnie nowszych leków przeciwzakrzepowych, takich jak apiksaban lub rywaroksaban.

Szybka e recepta online: wypełnij formularz, zapłać, otrzymaj kod e recepty

Skutki uboczne antybiotyków u dzieci i dorosłych są częstsze niż się powszechnie uważa

Ponieważ antybiotyki niszczą nie tylko zarazki chorobotwórcze, ale również pożyteczne bakterie, które naturalnie zasiedlają naszą skórę i błony śluzowe, przyjmowanie antybiotyków ma również negatywne skutki dla naszego zdrowia, zwłaszcza w wymiarze długofalowym.

Antybiotyki, skutki uboczne dotykają około jednego na dziesięciu pacjentów, nawet jeśli na ogół w łagodnym stopniu. To, jakie działania niepożądane wystąpią, zależy czasami od zastosowanej substancji czynnej. Typowe są dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka, nudności i bóle brzucha.

W trakcie lub po antybiotykoterapii często dochodzi do zaburzeń naturalnej flory jelitowej, a co za tym idzie do problemów z trawieniem. Aby przywrócić prawidłową kolonizację bakteriami jelitowymi, ważna jest zbilansowana dieta, którą można uzupełnić probiotykami, takimi jak jogurty. Wiele naturalnych produktów spożywczych wytwarzanych w procesie fermentacji, a nie pasteryzowanych, również zawiera bakterie probiotyczne pożyteczne dla jelit. Należą do nich kiszona kapusta, sok z kiszonej kapusty, czy kwas chlebowy.

Antybiotyki, skutki uboczne dla alergików

Ponadto, u niektórych osób występuje alergia na antybiotyki. Może ona nastąpić natychmiast po przyjęciu leku i spowodować obrzęk błon śluzowych, ataki astmy, a nawet problemy z krążeniem. Niektórzy uczuleni są na konkretne substancje czynne zawarte w antybiotykach, jak na penicylinę typu amoksycylina. U części pacjentów występują tzw. alergie krzyżowe, np. po zażyciu cefalosporyn.

Antybiotyki, skutki uboczne mogą dotyczyć pracy wielu narządów. Niektóre antybiotyki mogą również wpływać na funkcje narządów, takich jak wątroba, nerki i serce, jak również powodować inne skutki uboczne, w tym bóle i zawroty głowy, a nawet problemy z krążeniem. Bóle i zawroty głowy, a nawet możliwe drgawki występują czasami przy dużych dawkach penicylin, karbapenemów, czy gentamycyny.

Z kolei karbapenemy i linezolid mogą prowadzić do zakażeń grzybicznych. Uszkodzenia stawów, ścięgien i chrząstek następują pod wpływem fluorochinolonów takich jak ciprofloksacyna, czy moksyfloksacyna.

Występują też zmiany w odczuwaniu smaku, w przypadku stosowania metronidazolu i linezolidu, a nawet utrata słuchu, w przypadku stosowania aminoglikozydów, takich jak gentamycyna i tobramycyna oraz glikopeptydów, takich jak wankomycyna.

Ciężkie działania niepożądane związane z antybiotykami fluorochinolonowymi

Antybiotyki tego typu stosowane wobec patogenu Clostridioides difficile mogą powodować szczególne niebezpieczne dla zdrowia powikłania. Jeśli mimo przyjęcia antybiotyku patogen ten ostatecznie zyska przewagę, może dojść do poważnego zapalenia ściany jelita grubego, któremu towarzyszy śluzowata, cuchnąca biegunka, skurcze brzucha i gorączka. W leczeniu ponownie stosuje się antybiotyki, zwłaszcza metronidazol i wankomycynę.

Inne skutki uboczne powodowane przez fluorochinolony to zerwanie ścięgien, uszkodzenie układu nerwowego, a także aorty. Szczególnie niebezpieczna z tej grupy antybiotyków jest cyprofloksacyna, lewofloksacyna lub ofloksacyna. Producenci farmaceutyków informują obecnie o działaniach niepożądanych fluorochinolonów i odradzają zbyt częste przepisywanie tych preparatów.

Inhibitory gyrazy mogą utrudniać rozkład kofeiny w wątrobie. Wysoki poziom kofeiny może zaś powodować bóle głowy, kołatanie serca i zawroty głowy.

Antybiotyki makrolidowe, takie jak erytromycyna, mogą nasilać działanie statyny, leku obniżającego poziom cholesterolu. Może to prowadzić do bólu mięśni.

Część antybiotyków może również powodować wahania poziomu cukru u diabetyków lub zwiększać skłonność do krwawień, jeśli są one przyjmowane w tym samym czasie co fenprokumon.

Czy można łączyć antybiotyki z alkoholem?

Jakkolwiek odradza się konsumpcje alkoholu w trakcie terapii antybiotykowej, to zasadniczo nieuzasadnione jest stwierdzenie, że nie można w ogóle spożywać alkoholu podczas przyjmowania antybiotyków. Zależy to raczej od tego, który składnik aktywny jest aplikowany i ile alkoholu się konsumuje.

Zaleca się szczególną ostrożność w przypadku stosowania niektórych cefalosporyn, kotrimoksazolu i metronidazolu, przy których istotnie nie występuje tolerancja alkoholu. Konsekwencją zmieszania tych substancji mogą być bóle i zawroty głowy oraz mdłości.

Nadużywanie antybiotyków i oporność na antybiotyki

W ciągu ostatnich 15 lat zużycie antybiotyków na świecie wzrosło o 65%. Specjaliści szacują, że w co trzecim przypadku stosowanie antybiotyków jest nieuzasadnione. Ponadto zbyt długi bywa czas terapii antybiotykowej. Leki te są często przepisywane przy infekcjach wirusowych i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, gdzie w ogóle nie są skuteczne. Konsekwencją jest rozwój oporności bakterii z jednej strony, a także obciążenie dla środowiska naturalnego z drugiej.

Powszechne stosowanie antybiotyków doprowadziło do tego, że bakterie stały się niewrażliwe na różne substancje czynne. Jest to współcześnie poważny problem, utrudniający skuteczne leczenie chorób zakaźnych. Im większa odporność bakterii, tym trudniejsze staje się to leczenie. Odporne zarazki stanowią wyzwanie szczególnie w szpitalach, zagrażając pacjentom, których organizmy i tak są już na ogół osłabione.

Wykształcenie przez bakterie ochrony przed antybiotykami, określa się odpornością na antybiotyki. Może się to zdarzyć, jeśli lek jest przyjmowany zbyt często lub w zbyt małych dawkach. Bakterie są wtedy w stanie rozwinąć strategie przetrwania przeciwko antybiotykowi, który tym samym przestaje skutecznie działać. Dlatego ważne jest, aby przyjmować antybiotyki tylko wtedy, gdy zostały przepisane przez lekarza.

Nie należy np. „podjadać” antybiotyków z domowej apteczki, celem złagodzenia symptomów choroby. Jest mało prawdopodobne, że lek będzie skuteczny wobec nowego patogenu, zarazem jednak małe dawki mogą spowodować uodpornienie się („szczepienie”) bakterii przeciwko zażywanemu właśnie, źle dobranemu, antybiotykowi. W przyszłości może to mieć fatalne konsekwencje dla naszego zdrowia.

Brak skuteczności antybiotyku? Antybiogram

W nowoczesnej terapii antybiotykowej lekarze najpierw starają się dowiedzieć, jaki zarazek jest odpowiedzialny za chorobę zakaźną. Wysyłają wówczas próbki krwi, moczu lub kału do laboratorium. Tam sprawdzają, jakie bakterie można wyhodować i namnożyć z próbki.

W tym samym czasie specjaliści mogą sprawdzić, które antybiotyki są skuteczne, a na które zarazki są odporne. Procedurę tą określa się antybiogramem. Badanie to jest szczególnie ważne, jeśli pierwsza terapia antybiotykowa nie przynosi rezultatów.

Wyników można się spodziewać dopiero po około dwóch dniach. Dlatego na początku lekarze często przepisują antybiotyk, który jest skuteczny wobec wielu patogenów (antybiotyk o szerokim spektrum działania). W zależności od wyniku antybiogramu, lekarz zostawia lub zmienia środek stosowany w terapii.

Stosowanie antybiotyków w leczeniu dzieci

Większość przeziębień, kaszel, katar, ból gardła jest wywoływana przez wirusy, których antybiotyki nie zwalczą. Tymczasem współcześnie dzieciom zbyt często przepisuje się właśnie antybiotyki, co znacząco osłabia ich odporność. Część specjalistów utrzymuje, że układ odpornościowy musi sobie sam radzić z infekcjami wirusowymi.

Tylko choroby wywoływane przez bakterie mogą być obiecująco leczone antybiotykami. Należą do nich: zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych, zakażenie dróg moczowych, a także ropne zapalenie migdałków, zapalenie ucha środkowego u niemowląt i małych dzieci.

Dzieciom często przepisuje się antybiotyk w postaci proszku. Miesza się go z sokiem lub wodą. Musi on być dozowany bardzo ostrożnie. Sok lub mieszaninę wody należy przechowywać w lodówce. Antybiotyk musi być podawany dziecku tak długo, jak zaplanował to lekarz. Jeśli po zakończeniu zabiegu pozostanie jakaś część płynu, nie należy go wyrzucać do toalety, lecz do odpadów domowych. W przeciwnym razie pozostałości antybiotyków zanieczyszczają wodę pitną.

Po kuracji antybiotykowej warto uzupełnić dietę o probiotyki. Zwykły Jogurt również pozytywnie oddziałuje na florę jelitową, a tym samym na trawienie. W dzieci dość często w trakcie lub po terapii występują biegunki.

Antybiotyki w czasie ciąży i w trakcie karmienia piersią

Niektóre antybiotyki nie mogą być przyjmowane w czasie ciąży, ponieważ mogą zaszkodzić nienarodzonemu dziecku. Sprawa jednak nie jest prosta, gdyż z oczywistych – także dla wielu innych medykamentów – powodów brakuje wystarczającego doświadczenia z niektórymi preparatami. Eksperymenty in vivo w tym zakresie są nie możliwe, gdyż są obarczone zbyt dużym ryzykiem dla ciężarnej kobiety.

Wiemy, że na przykład, tetracyklina i doksycyklina oraz aminoglikozydy, takie jak streptomycyna, mogą mieć negatywne skutki dla płodu. Z tych samych powodów odradza się kobietom w ciąży przyjmowania ryfampicyny, kotrimoksazolu i flurochinolonów, takich jak ciprofloksacyna czy lewofloksacyna.

Z kolei większość cefalosporyn (w tym cefuroksym), penicyliny (np. amoksycylina) i makrolidów (np. azytromycyna) są uważane przez specjalistów za w miarę bezpieczne.

Ogólnie rzecz biorąc, kobiety w ciąży powinny przyjmować antybiotyki tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne.

W przypadku karmienia piersią do czynienia mamy z tymi samymi zastrzeżeniami, co w odniesieniu do ciąży. Brakuje testów na dużych grupach pacjentek. Przyjmuje się, że przerwa w karmieniu piersią nie jest absolutnie konieczna w przypadku zażywania wielu grup antybiotyków. Niemniej jednak, może mieć sens zawieszenie karmienia piersią na czas trwania choroby, na przykład z powodu możliwego zainfekowania noworodka. W przypadku niektórych antybiotyków nie jest również pewne, jaka ich ilość może zostać przekazana dziecku przez mleko matki.

Antybiotyki, skutki uboczne dotyczą również sportowców

To nie tyle leki, co raczej choroba zakaźna, która leży u ich podstaw, sprawia, że lepiej powstrzymać się od uprawiania sportu w trakcie terapii antybiotykowej. Należy mieć na względzie, że bez odpoczynku fizycznego zarazki mogą zaatakować serce i doprowadzić do zapalenia osierdzia lub mięśnia sercowego. Dotyczy to nie tylko bakterii, ale również wirusów i innych patogenów.

Same antybiotyki również mogą oddziaływać niekorzystnie na kondycję organizmu. Fluorochinolony, takie jak ciprofloksacyna, wpływają na stawy i ścięgna. Niektóre preparaty mogą zakłócać impulsy elektryczne odpowiedzialne za bicie serca.

Po zakończeniu antybiotykoterapii nie zaleca się natychmiastowego powrotu do uprawiania sportu. Należy kilka dni odczekać, ponieważ w rzeczywistości antybiotyk nadal oddziałuje na organizm nawet po zaprzestaniu jego przyjmowania.

Regeneracja po terapii antybiotykowej, skutki uboczne można zredukować

Warto wiedzieć, że około 80 procent wszystkich komórek odpornościowych organizmu znajduje się w błonie śluzowej jelita. Nienaruszona, pełna, flora jelitowa uniemożliwia kolonizację zarazkom chorobotwórczym. W jelitach wytwarzane są też ważne witaminy i stymulowany jest układ odpornościowy.

Antybiotyki, skutki uboczne dotyczą również organizmów żyjących wewnątrz naszych ciał. Ponieważ antybiotyki nie rozróżniają pomiędzy zwalczaniem pożytecznych i szkodliwych bakterii w organizmie, mogą one również uszkadzać zdrową florę jelitową i cały ludzki mikrobiom. Chociaż flora jelitowa zwykle regeneruje się w ciągu pół roku, to jednak nie zawsze wszystkie „dobre” bakterie jelitowe same się rekolonizują.

Aby wspomóc odbudowę flory jelitowej, zaleca się stosowanie zrównoważonej diety. Na przykład codzienne spożywanie jogurtu może pomóc w przywróceniu symbiotycznych bakterii w jelitach. Można również uzupełnić swoją dietę probiotykiem z apteki.

Po antybiotykoterapii korzystna jest kombinacja laktobakterii specyficznych dla jelita cienkiego i bifidobakterii specyficznych dla jelita grubego. W ten sposób cała flora jelitowa może czerpać korzyści z probiotyku.