Choroby nerek – cichy zabójca, którego często ignorujemy

Nerki to w organizmie człowieka niewielkie organy, które pełnią jednak bardzo istotną rolę. Działają one bowiem niczym filtry, oczyszczając krew z toksyn i nadmiaru wody. Kiedy jednak przestają prawidłowo funkcjonować, konsekwencje mogą być bardzo poważne, prowadząc do rozwoju wielu groźnych chorób. Niestety, wiele schorzeń tych organów rozwija się podstępnie, przez długi czas nie dając charakterystycznych objawów. To zaś sprawia, że często wykrywamy je zbyt późno. A długotrwały postęp schorzeń nerek może prowadzić nawet do całkowitej niewydolności, wymagającej dializy lub przeszczepu. Ponadto dolegliwości te często współwystępują z innymi chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy choroby serca, pogarszając tym samym ogólny stan zdrowia pacjenta. Poniżej chcemy się przyjrzeć bliżej najczęstszym chorobom tych organów. Omówimy ich przyczyny, objawy, a także nowoczesne metody diagnostyki i leczenia. Dowiemy się również, jak możemy zadbać o zdrowie swoich nerek i jakie czynniki ryzyka warto wyeliminować, aby zapobiec rozwojowi ich chorób.

Nerki w organizmie człowieka i ich rola

Nerki to niewielkie organy schowane głęboko w naszym ciele, które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia. Stanowią one integralną część układu moczowego. Porównuje się je często do filtrów, które oczyszczają krew z toksyn, nadmiaru wody i zbędnych produktów przemiany materii. Dzięki tej nieustannej pracy nasz organizm może prawidłowo funkcjonować. Poza oczyszczaniem krwi nerki biorą udział także w regulacji ciśnienia tętniczego, równowagi kwasowo-zasadowej oraz gospodarki wodno-elektrolitowej. Produkują ponadto hormony, które wpływają na wytwarzanie czerwonych krwinek i regulację ciśnienia krwi.

Jak działa ten skomplikowany mechanizm? Otóż krew przepływa przez nerki, gdzie w specjalnych strukturach zwanych nefronami zachodzi proces filtracji. Z krwi usuwane są wtedy szkodliwe substancje, a potrzebne składniki, takie jak glukoza czy aminokwasy, ponownie się wchłaniają. Powstały w ten sposób mocz jest transportowany moczowodami do pęcherza moczowego, a następnie wydalany z organizmu. Dlaczego utrzymywanie tych filtrów w dobrym zdrowiu jest tak ważne? Ponieważ prawidłowo funkcjonujące nerki są niezbędne dla utrzymania dobrego samopoczucia. Kiedy ulegają one uszkodzeniu, w organizmie zaczynają się gromadzić toksyczne substancje. To zaś może prowadzić do wielu poważnych powikłań, takich jak nadciśnienie tętnicze, anemia, choroby kości, a nawet niewydolność innych narządów.

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę online, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów konsultację z opcją e recepty

Objawy chorób nerek – kiedy warto zaniepokoić się ich stanem?

Choroby nerek często rozwijają się podstępnie, przez długi czas nie dając charakterystycznych objawów. Jednakże gdy choroba postępuje, mogą pojawić się pewne sygnały ostrzegawcze, które powinny skłonić nas do wizyty u lekarza. Mogą to być między innymi:

1. Zmiany w oddawaniu moczu. Może to być zmniejszenie ilości moczu, częste jego oddawanie, zwłaszcza w nocy, ból podczas oddawania moczu, obecna w nim krew lub zmiana jego koloru (np. na ciemnobrązowy lub czerwony).
2. Obrzęki. Mogą się one pojawić się na twarzy, nogach, stopach lub wokół oczu. Powoduje je zatrzymywanie płynów w organizmie.
3. Zmęczenie i osłabienie. Choroby nerek mogą także prowadzić do anemii, czyli niedoboru czerwonych krwinek. Objawia się ona uczuciem zmęczenia, osłabienia i brakiem energii.
4. Nudności i wymioty. Zaburzenia pracy tych organów mogą powodować także problemy z trawieniem, prowadząc do nudności i wymiotów.
5. Świąd. Nadmierny poziom toksyn we krwi może powodować świąd skóry.
6. Wysokie ciśnienie krwi. Nerki odgrywają ważną rolę w regulacji ciśnienia krwi, dlatego ich uszkodzenie może prowadzić do jego podwyższenia.
7. Ból w okolicy lędźwi. Chociaż nie zawsze jest związany z tego typu schorzeniami, ból w okolicy lędźwi może świadczyć o problemach z układem moczowym.

Warto podkreślić, że powyższe objawy nie są specyficzne tylko dla chorób nerek i mogą towarzyszyć również innym schorzeniom. Dlatego tak ważne jest, aby w przypadku wystąpienia niepokojących symptomów skonsultować się z lekarzem. Im wcześniej rozpoczniemy leczenie, tym większe są szanse na zatrzymanie progresji choroby i poprawę jakości życia.

Dlaczego nasze nerki chorują?

Dolegliwości nerek mogą mieć różnorodne przyczyny, zarówno te związane z naszym stylem życia, jak i z czynnikami genetycznymi czy innymi chorobami współistniejącymi. Jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłych ich schorzeń jest cukrzyca. Wysoki poziom glukozy we krwi uszkadza bowiem naczynia krwionośne w nerkach, prowadząc do ich stopniowego uszkodzenia. Zaraz po cukrzycy plasuje się nadciśnienie tętnicze. Podwyższone ciśnienie krwi przez lata obciąża bowiem naczynia krwionośne w nerkach, prowadząc do ich uszkodzenia i upośledzenia funkcji. Często przyczyną są również zakażenia układu moczowego. Częste i nieleczone infekcje układu moczowego mogą prowadzić do zapalenia nerek, a w konsekwencji do trwałego uszkodzenia tych narządów. Groźna jest także kamica nerkowa. Tworzenie się kamieni nerkowych może także prowadzić do blokowania dróg moczowych, uszkodzenia narządów i nawracających infekcji.

Osobną grupą schorzeń są choroby autoimmunologiczne. Schorzenia takie jak toczeń rumieniowaty układowy czy zapalenie kłębuszków nerkowych mogą uszkadzać nerki poprzez atak układu odpornościowego na własne tkanki. Ale także niektóre leki, zwłaszcza przyjmowane przez dłuższy czas, mogą mieć toksyczny wpływ na te narządy. Z kolei niektóre osoby rodzą się z wadami rozwojowymi nerek, które mogą prowadzić do ich niewydolności. Niekorzystnie wpływa na nie także stres oksydacyjny. Nadmiar wolnych rodników uszkadza wtedy komórki organów, przyczyniając się do rozwoju chorób. Poza tym do czynników ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo problemów z nerkami, należą wiek, palenie tytoniu, otyłość, niezdrowa dieta, odwodnienie, nadmierne spożycie alkoholu oraz niektóre czynniki genetyczne.

Przewlekła choroba nerek

Przewlekła choroba nerek (PChN) to poważne schorzenie, które rozwija się powoli i często przez długi czas nie daje żadnych objawów. Charakteryzuje się ono stopniowym pogorszeniem funkcji organów, które tracą zdolność do skutecznego oczyszczania krwi z toksyn i nadmiaru wody. PChN jest najczęściej spowodowana innymi chorobami, takimi jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zapalenie kłębuszków nerkowych czy wielokrotne zakażenia układu moczowego.

Dlaczego przewlekła choroba nerek jest groźna? Ponieważ nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność, schorzenia układu krążenia lub zaburzenia metaboliczne. Zwiększa także ryzyko zgonu. Niestety, we wczesnych stadiach choroby objawy są często niespecyficzne lub nie występują wcale. Z czasem mogą pojawić się zmęczenie, osłabienie, utrata apetytu, nudności, wymioty, obrzęki, kłopoty z oddychaniem, bóle głowy, zaburzenia snu oraz zmiany w oddawaniu moczu. Zapobieganie PchN polega głównie na utrzymaniu zdrowego stylu życia, regularnej aktywności fizycznej oraz zrównoważonej diecie. A także na utrzymaniu prawidłowej wagi, kontroli ciśnienia tętniczego i poziomu cukru we krwi oraz przeprowadzaniu regularnych badań kontrolnych.

Rak nerki

Rak nerki to nowotwór złośliwy, który rozwija się w komórkach budujących te organy. Choć nie jest to najczęstszy rodzaj nowotworu, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Niestety, początkowe stadium choroby często również przebiega bezobjawowo, co utrudnia wczesną diagnozę. Dokładne przyczyny powstawania raka nerki nie są w pełni poznane. Wiadomo jednak, że pewne czynniki zwiększają ryzyko zachorowania. Należą do nich palenie tytoniu, otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, przewlekłe zapalenie układu moczowego oraz narażenie na niektóre substancje chemiczne. Objawy tego nowotworu mogą być bardzo różne i często niespecyficzne. Należą do nich: ból w boku, krew w moczu, zmęczenie, utrata wagi, gorączka, nadciśnienie tętnicze oraz wyczuwalna guz w jamie brzusznej. Diagnostyka schorzenia obejmuje zazwyczaj badanie fizykalne, badanie moczu, badanie krwi, tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny. W niektórych przypadkach konieczna może być również biopsja nerki. Leczenie zaś zależy od stadium zaawansowania choroby i stanu zdrowia pacjenta. Zwykle jest to chirurgiczne usunięcie nowotworu, chemioterapia, radioterapia oraz terapia ukierunkowana.

Kamienie nerkowe – bolesny problem

Kamienie nerkowe to twarde, krystaliczne złogi, które tworzą się w układzie moczowym, najczęściej w nerkach. Powstają one w wyniku wytrącania się minerałów zawartych w moczu, takich jak wapń, szczawiany czy kwas moczowy. Proces ten jest złożony i zależy od wielu czynników, w tym diety, nawodnienia, metabolizmu oraz predyspozycji genetycznych. Objawy kamicy nerkowej mogą być bardzo różne, od łagodnego bólu w boku po intensywną kolkę nerkową, która promieniuje do pachwiny lub podbrzusza. Często towarzyszy im krwiomocz, nudności, wymioty oraz częste oddawanie moczu. Przyczyny ich powstawania są różnorodne i mogą obejmować odwodnienie, nieprawidłowy metabolizm oraz infekcje układu moczowego. Powstają one także w wyniku niektórych chorób – na przykład choroby Leśniowskiego-Crohna, a także poprzez stosowanie niektórych leków. Leczenie kamicy nerkowej zależy od wielkości, składu chemicznego oraz lokalizacji kamienia. Małe kamienie mogą być wydalone samoistnie wraz z moczem, natomiast większe wymagają zazwyczaj leczenia farmakologicznego lub zabiegowego. Jedną z metod leczenia jest także litotrypsja, czyli rozbijanie za pomocą fal uderzeniowych. W niektórych przypadkach konieczne może być jednak chirurgiczne usunięcie kamienia.

Zakażenie górnych dróg moczowych

Zakażenie górnych dróg moczowych to poważne schorzenie, które obejmuje przede wszystkim nerki i miedniczki nerkowe. W przeciwieństwie do częstszych infekcji pęcherza moczowego może ono prowadzić do poważnych powikłań, takich jak ropnie nerek, sepsa czy przewlekła choroba nerek. Przyczyny schorzenia najczęściej wiążą się z wędrującą infekcją z dolnych dróg moczowych, zwłaszcza gdy nie została ona odpowiednio wyleczona. Bakterie, najczęściej Escherichia coli, przedostają się do nerek poprzez moczowody, wywołując stan zapalny. Czynniki ryzyka to także kamica nerkowa, wady anatomiczne układu moczowego, cukrzyca, osłabiony układ odpornościowy oraz stosowanie cewników. Objawy zakażenia są zazwyczaj bardziej nasilone niż w przypadku zapalenia pęcherza moczowego. Pacjenci mogą doświadczać gorączki, dreszczy, bólu w okolicy lędźwiowej, nudności, wymiotów. A także objawów charakterystycznych dla zapalenia pęcherza moczowego, takich jak częste parcie na mocz, pieczenie podczas oddawania moczu i krwiomocz. Diagnostyka opiera się w tym przypadku głównie na badaniu moczu. Leczenie zaś – przede wszystkim na podawaniu antybiotyków. Wybór odpowiedniego antybiotyku zależy od rodzaju bakterii wywołującej infekcję. W ciężkich przypadkach może być konieczna hospitalizacja pacjenta.

Jak dbać o nerki?

Zdrowe nerki są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Aby zachować je w dobrej kondycji, warto wprowadzić kilka prostych nawyków do codziennego życia. Przede wszystkim bardzo istotne jest picie odpowiedniej ilości wody. Woda pomaga bowiem wypłukiwać toksyny z organizmu i zapobiega tworzeniu się kamieni. Zdrowa dieta również odgrywa istotną rolę. Warto ograniczyć spożycie soli, która przyczynia się do podwyższenia ciśnienia krwi i obciążenia nerek. Należy ponadto unikać produktów przetworzonych, które często zawierają duże ilości konserwantów i innych szkodliwych substancji. Z kolei warto włączyć do jadłospisu więcej warzyw i owoców, które dostarczają niezbędnych witamin i minerałów. Regularna aktywność fizyczna to kolejny ważny element dbania o zdrowie tych organów. Ćwiczenia fizyczne pomagają bowiem utrzymać prawidłową wagę, obniżają ciśnienie krwi i poprawiają ogólną kondycję organizmu. Również kontrolowanie chorób przewlekłych takich jak cukrzyca i nadciśnienie tętnicze jest niezbędne, ponieważ to właśnie one najczęściej prowadzą do uszkodzenia nerek. Regularne badania kontrolne i stosowanie się do zaleceń lekarza są kluczowe. Warto także ograniczyć różnorakie używki. Palenie papierosów i nadmierne spożywanie alkoholu uszkadzają naczynia krwionośne, co także może prowadzić do pogorszenia kondycji tych narządów.

Źródło

• https://ezdrowie.gov.pl/5668
• https://www.gov.pl/web/psse-lobez/profilaktyka-chorob-nerek