Jesteś na blogu prywatnej poradni lekarskiej. Potrzebujesz konsultacji z lekarzem? Kliknij tutaj >
Jak hałas szkodzi naszemu zdrowiu?
Opublikowano: Aktualizacja: 8 października 2025
Współczesny świat jest głośny. Od zgiełku miasta po hałas w miejscach pracy – wszędzie jesteśmy narażeni na nadmierne dźwięki. Ale czy zastanawialiśmy się kiedyś, jaki wpływ ma to na nasze zdrowie? Czy wiesz, że chroniczny hałas może być tak samo szkodliwy dla zdrowia jak palenie papierosów? Ryczący za oknem silnik ciężarówki, albo ktoś obok ciągle rozmawiający przez telefon w czasie naszej pracy lub głośno pracująca klimatyzacja. To codzienne sytuacje, które mogą wydawać się niewinne, a jednak mają poważne konsekwencje dla naszego organizmu. Choć często je bagatelizujemy, stanowią one poważne zagrożenie dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Także badania naukowe nie pozostawiają wątpliwości: hałas jest jednym z największych czynników stresogennych w naszym życiu. Szacuje się, że w Europie co czwarty mieszkaniec jest narażony na zbyt wysokie natężenie dźwięków w ciągu dnia, a co piąty – w nocy. Jakie są tego długofalowe skutki i jak możemy się przed nim chronić?
Co nazywamy hałasem?
Hałas, choć wydaje się pojęciem intuicyjnym, ma precyzyjną definicję. To nic innego jak dźwięk, który jest niepożądany, uciążliwy, a często także szkodliwy dla zdrowia człowieka. Jest to więc dźwięk, który odbieramy jako zakłócający spokój, utrudniający komunikację lub pracę. W skrajnych przypadkach może on nawet doprowadzić do uszkodzenia słuchu. Natężenie hałasu mierzy się w decybelach (dB). Skala decybeli jest logarytmiczna, co oznacza, że niewielki wzrost w decybelach przekłada się na znaczny wzrost głośności dźwięku. Na przykład zwiększenie poziomu dźwięku o 10 dB oznacza podwojenie jego natężenia. Normy natężenia hałasu różnią się w zależności od miejsca i czasu. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, istnieją przepisy określające dopuszczalne poziomy hałasu w różnych środowiskach, takich jak miejsca pracy, mieszkania czy tereny publiczne. Na przykład w mieszkaniach w porze nocnej dopuszczalny poziom hałasu wynosi zazwyczaj 30-40 dB, podczas gdy w ciągu dnia może być on nieco wyższy. W miejscu pracy z kolei nie powinien on przekraczać 85 dB. Warto jednak pamiętać, że wrażliwość na tego typu dźwięki jest indywidualna. To, co dla jednej osoby jest znośne, dla innej może być już uciążliwe. Ponadto także długotrwałe narażenie na nie, nawet jeśli nie przekraczają on norm, może prowadzić do problemów zdrowotnych.
Kiedy hałas staje się szkodliwy dla naszego zdrowia?
Hałas, choć często traktowany jako nieodłączne tło naszego życia, może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia. Choć granica między przyjemnym dźwiękiem a szkodliwym hałasem jest płynna i zależy od wielu czynników, takich jak indywidualna wrażliwość czy czas ekspozycji, to istnieją pewne ogólne zasady. Już stosunkowo niskie natężenia dźwięku mogą być szkodliwe, szczególnie gdy są długotrwałe. Na przykład ciągły szum tła w miejscu pracy czy odgłosy dobiegające z ulicy mogą prowadzić do problemów ze snem, zwiększonego stresu, obniżenia koncentracji i wydajności. Powyżej wartości 85 decybeli z kolei zaczynamy już mówić o hałasie, który może powodować uszkodzenie słuchu. Długotrwała ekspozycja na takie natężenie, na przykład w zakładach przemysłowych czy na koncertach, może prowadzić do trwałych ubytków słuchu. Szkodliwość hałasu zależy również od jego charakteru. Nagłe, nieregularne dźwięki są bardziej stresujące niż dźwięki ciągłe. Wysokie tony z kolei są często bardziej dokuczliwe niż niskie. Dodatkowo hałas w nocy szkodzi bardziej, ponieważ utrudnia regenerację organizmu podczas snu.
Jak hałas uszkadza słuch?
Najczęstszym z czynników uszkadzających ludzki słuch jest właśnie hałas. Długotrwałe narażenie na dźwięki o zbyt dużym natężeniu może bowiem prowadzić do nieodwracalnych zmian w naszym narządzie słyszenia. Mechanizm uszkodzenia słuchu przez hałas jest dość złożony. W uchu wewnętrznym znajdują się delikatne komórki włoskowate, które przekształcają drgania dźwiękowe na impulsy nerwowe, które następnie są przesyłane do mózgu. Dźwięki o zbyt dużym natężeniu powodują uszkodzenie tych komórek. Podobnie jak włoski na naszej głowie, komórki włoskowate w uchu wewnętrznym nie odrastają. Ich uszkodzenie oznacza więc trwałą utratę słuchu. Z kolei stopień uszkodzenia zależy od kilku czynników. Tym najistotniejszym jest oczywiście natężenie dźwięku. Im on głośniejszy, tym większe ryzyko uszkodzenia. Następny jest czas ekspozycji. Długotrwałe narażenie na hałas, nawet o umiarkowanym natężeniu, może bowiem prowadzić do szybkiego uszkodzenia narządu słyszenia. Ważna ponadto jest częstotliwość dźwięku. Wysokie tony szkodzą dużo bardziej niż niskie. Do tego dochodzi także indywidualna wrażliwość każdego z nas.
Jak hałas szkodzi słuchowi? Objawy uszkodzonego słuchu
Uszkodzenie słuchu może przebiegać stopniowo i często niezauważalnie, dlatego warto znać jego charakterystyczne objawy. Początkowo mogą one być bardzo subtelne, jednak z czasem stają się coraz bardziej uciążliwe i utrudniają codzienne funkcjonowanie.
Najczęstsze objawy uszkodzonego słuchu to:
- Trudności ze zrozumieniem mowy. Szczególnie jeśli odczuwamy je w hałaśliwym otoczeniu, takim jak restauracja czy spotkanie towarzyskie. Osoby z uszkodzonym słuchem mogą mieć bowiem problemy ze zrozumieniem, co mówią inni. Często muszą także prosić rozmówcę o powtórzenie słów lub podnoszenie głosu.
- Zwiększanie głośności urządzeń. Jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych może być konieczność zwiększania głośności telewizora, radia czy odtwarzacza muzycznego, aby usłyszeć dźwięki wyraźnie.
- Szumy uszne. Pojawienie się szumów usznych, takich jak dzwonienie, świst lub szum, jest częstym towarzyszem uszkodzenia słuchu. Mogą one być ciągłe lub pojawiać się okresowo i znacznie obniżać jakość życia.
- Uczucie zatkanych uszu. Osoby z uszkodzonym słuchem mogą mieć ponadto wrażenie, że mają zatkane uszy, nawet jeśli nie ma w nich żadnej fizycznej przeszkody.
- Trudności w lokalizowaniu źródła dźwięku. Może być trudno określić, skąd dochodzi dany dźwięk, zwłaszcza jeśli jest on słaby lub pochodzi z daleka.
- Problemy z koncentracją. Uszkodzenie słuchu może także prowadzić do problemów z koncentracją, ponieważ mózg musi pracować ciężej, aby przetworzyć dźwięki.
Warto jednakże pamiętać także, że objawy uszkodzenia słuchu mogą być bardzo indywidualne i różnić się w zależności od stopnia uszkodzenia oraz przyczyny. Jeśli zauważymy u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, warto skonsultować się z lekarzem lub audiologiem. Im wcześniej wykryjemy problem, tym większe są szanse na skuteczne leczenie lub rehabilitację.
Jak jeszcze hałas szkodzi naszemu zdrowiu?
Negatywny wpływ hałasu wykracza daleko poza oczywiste uszkodzenie słuchu. Długotrwała ekspozycja na wysoki jego poziom może prowadzić do wielu poważnych problemów zdrowotnych. Choć szczególnie niepokojące są fizjologiczne jego skutki, zwykle szkodzi on dużo bardziej niż poprzez uszkodzenie delikatnych komórek włoskowatych w uchu wewnętrznym. Zaburza on także pracę układu nerwowego, co może prowadzić do bezsenności, stresu, napięcia mięśniowego i bólu głowy. Z kolei długotrwałe narażenie na silne dźwięki może również przyczyniać się do rozwoju chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie tętnicze czy choroby serca. Poza tym hałas ma również negatywny wpływ na nasze funkcjonowanie poznawcze. Utrudnia on bowiem koncentrację, obniża wydajność pracy, a u dzieci może prowadzić do trudności w uczeniu się. Długotrwały stres z nim związany może także prowadzić do zaburzeń nastroju, takich jak depresja i lęk. Skutki hałasu są ponadto szczególnie dotkliwe dla osób starszych. Z wiekiem bowiem słuch pogarsza się, co sprawia, że osoby starsze są bardziej wrażliwe na hałas. W ten sposób może on także dodatkowo przyspieszać proces starzenia się słuchu i utrudniać komunikację.
Jak zapobiegać uszkodzeniu słuchu przez nadmierny hałas?
Ochrona słuchu przed hałasem powinna polegać przede wszystkim na używaniu odpowiednich ochronników słuchu, takich jak zatyczki do uszu lub nauszniki. Szczególnie powinno się z nich korzystać w środowiskach o dużym natężeniu dźwięków. Z kolei w pracy, gdzie występuje hałas, należy robić regularne przerwy w hałaśliwym otoczeniu. Warto także regularnie sprawdzać swój słuch, zwłaszcza jeśli pracujemy w naprawdę hałaśliwym środowisku. W naturalnym otoczeniu zaś warto przede wszystkim wyeliminować z niego źródła zbytecznych dźwięków. Pomóc w tym może na przykład wybieranie sprzętów domowych, które pracują cicho. Ponadto dobrze jest zaopatrzyć się w różnego rodzaju maty i rolety wygłuszające, a także uszczelnić okna. Dobrze jest także porozmawiać z lokalnymi władzami o rozwiązaniach, które pozwalają zmniejszyć natężenie dźwięków środowiskowych. Trzeba bowiem pamiętać, że uszkodzenie słuchu spowodowane hałasem jest najczęściej procesem stopniowym i często bezbolesnym. Dlatego tak ważne jest, aby o niego dbać i chronić go przed szkodliwym wpływem nieproszonych dźwięków.
Źródła:
Znasz osobę, której przydadzą się te informacje? Daj jej znać:
Informacje z artykułu nie są poradą lekarską!
Artykuły na blogu nie mają charakteru porady lekarskiej. Choć pisano je z dołożeniem starań, by informacje w nich podane były rzetelne, autorzy nie mają wykształcenia medycznego. Jeśli szukasz pomocy lekarskiej, zapraszamy do zamówienia konsultacji na stronie poradni lub do kontaktu ze swoim lekarzem.
