Prawa Pacjenta w Polsce i ich ochrona

Opublikowano: Aktualizacja: 22 maja 2024Autor: Redakcja

Jesteś na blogu prywatnej poradni lekarskiej. Potrzebujesz konsultacji z lekarzem? Kliknij tutaj >

ochrona praw pacjenta
Spis treści:

Czym są prawa pacjenta w Polsce?

Do najważniejszych praw pacjenta należą:

  • Prawo do poszanowania godności. Pacjent ma prawo do szacunku dla swojej godności, niezależnie od swojego stanu zdrowia czy sytuacji życiowej. Ma również prawo do prywatności i ochrony swoich danych medycznych.
  • Prawo do informacji. Pacjent ma prawo do jasnej, zrozumiałej i kompleksowej informacji na temat swojego stanu zdrowia, postawionej diagnozy, proponowanego leczenia, możliwych skutków ubocznych, alternatywnych metod leczenia i wszelkich innych istotnych informacji dotyczących jego zdrowia.
  • Prawo do zgody i odmowy. Pacjent ma prawo do udzielania świadomej i dobrowolnej zgody na wszelkie badania, zabiegi medyczne, terapie czy udział w eksperymentach medycznych. Może również odmówić zgody na poddanie się jakiejkolwiek procedurze medycznej.
  • Prawo do wyboru lekarza i placówki medycznej. Pacjent ma prawo do wyboru lekarza i placówki medycznej, o ile nie zagraża to jego zdrowiu lub życiu. Ma również prawo do zmiany lekarza lub placówki medycznej.
  • Prawo do opieki medycznej na najwyższym poziomie. Pacjent ma prawo do opieki medycznej na najwyższym możliwym poziomie, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej i dostępnymi zasobami.
  • Prawo do udziału w procesie decyzyjnym. Pacjent ma prawo do udziału w procesie podejmowania decyzji dotyczących swojego leczenia. Ma także prawo wyrazić swoje preferencje i wziąć udział w planowaniu terapii.
  • Prawo do skargi i odwołania. Pacjent ma prawo do składania skarg i odwołań w przypadku naruszenia swoich praw pacjenta. Może również zwrócić się do Rzecznika Praw Pacjenta o pomoc w dochodzeniu swoich praw.

Prawa pacjenta w Polsce są zbiorem uprawnień zawartych między innymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. A także w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 roku. Przestrzeganie tychże jest ustawowym obowiązkiem wszystkich uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Od organów władzy publicznej począwszy, poprzez osoby wykonujące zawód medyczny. A także do wszystkich innych, którzy z racji wykonywanego zawodu mają kontakt z pacjentem. Warto podkreślić, że uprawnienia pacjenta w Polsce są uregulowane nie tylko w Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ale również w innych aktach prawnych, jak również mogą istnieć dodatkowe przepisy regulujące prawa pacjenta w placówkach medycznych.

Gdzie szukać informacji o prawach pacjenta?

W Polsce praw pacjenta można szukać w różnych miejscach. Najważniejszym źródłem informacji jest oczywiście Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 roku. Z jej treścią można zapoznać się przede wszystkim na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia lub w Biuletynie Informacji Publicznej.

Można to zrobić również na stronie Internetowej Bazy Aktów Prawnych (www.ibap.com.pl) lub podobnych serwisach zawierających aktualne przepisy prawne. Wyszukiwanie ustawy można przeprowadzić poprzez wpisanie jej pełnej nazwy lub skrótu, jakim jest Ustawa o prawach pacjenta.

Oficjalna strona internetowa Ministerstwa Zdrowia (www.gov.pl/ministerstwo-zdrowia) także zawiera informacje dotyczące praw pacjenta oraz udostępnia tekst ustawy. Można tam znaleźć również inne przydatne informacje związane z ochroną zdrowia i prawami pacjenta.

Co reguluje Ustawa o prawach pacjenta?

Ustawa o prawach pacjenta, znana również jako ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, jest jednym z najważniejszych dokumentów prawnych w Polsce. Przyjęta w 2008 roku, ma na celu zapewnienie dostępu do wysokiej jakości opieki medycznej, poszanowania godności i praw. A także uregulowania obowiązków lekarzy i personelu medycznego. Ten akt przede wszystkim gwarantuje pacjentowi prawo do godnego, bezpiecznego i skutecznego leczenia. Zobowiązuje tym samym personel medyczny do traktowania pacjenta z szacunkiem i dbałością o jego godność. Chory ma prawo do opieki medycznej odpowiadającej standardom medycznym oraz do wyboru lekarza i placówki medycznej. Ma także prawo do informacji – pełnej i dla niego zrozumiałej – na temat swojego stanu zdrowia, proponowanych metod leczenia. A także na temat ewentualnych ryzyk i skutków ubocznych oraz dostępnych alternatyw. Lekarz ma również obowiązek udzielenia pacjentowi jasnych wyjaśnień i odpowiedzi na pytania związane z jego stanem zdrowia.

Szczególne prawa pacjenta

Ustawa przewiduje także konieczność uzyskania świadomej i dobrowolnej zgody pacjenta na wszelkie procedury medyczne, badania diagnostyczne, leczenie, a także udział w badaniach klinicznych. Lekarz musi poinformować chorego o celu, charakterze, ryzykach i potencjalnych korzyściach związanych z proponowanym leczeniem. Powyższy akt prawny wprowadza także obowiązek zachowania tajemnicy medycznej przez personel. Informacje dotyczące stanu zdrowia pacjenta oraz jego historii medycznej są objęte ochroną. Nie można ich także udostępniać osobom trzecim bez zgody pacjenta, chyba że wymaga tego prawo. Poza tym pacjenta ma prawo do skarg i odwołań. Szczególnie do składania skarg na nieprawidłowości w opiece medycznej oraz naruszenia swoich praw. Ustawa wprowadza procedury składania skarg i odwołań oraz ustanawia urząd Rzecznika Praw Pacjenta, który odpowiada za ochronę praw pacjentów i rozpatrywanie zażaleń. Dla określonych grup pacjentów ustawa określa również prawa szczególne. Mowa tu o osobach niepełnosprawnych, dzieciach, osobach starszych oraz pacjentach w stanie terminalnym. Zapewnia im dodatkową ochronę i wsparcie w kontekście opieki medycznej.

Co zawiera Karta Praw Pacjenta?

Karta Praw Pacjenta jest wyciągiem wszystkich uprawnień, które posiada chory w Polsce. Składają się na nie prerogatywy regulowane przez Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej, która gwarantuje prawo do ochrony zdrowia oraz prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Ale także, a może przede wszystkim Ustawa o ochronie praw pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 2008 roku. Określa ona także warunki i zakres udzielenia świadczeń oraz zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia dostępu do nich. Do tego dochodzi ustawa o konsultantach w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 76 poz. 641) oraz ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 231 poz. 1375).

Do najważniejszych zapisów Karty Praw Pacjenta należy uprawnienie do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością, odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.

Poza tym pacjent ma prawo do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych listy oczekujących – w sytuacji ograniczonej dostępności do świadczeń zdrowotnych. Może również żądać drugiej opinii. Poza tym każdy chory korzystający ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ma prawo wyboru – lekarza, pielęgniarki i położnej. A także placówki medycznej realizującej świadczenia w ramach kontraktu z NFZ. W przypadku leczenia szpitalnego zaś – dowolnego szpitala, posiadającego umowę z NFZ, na terenie całej Polski.

Pacjent ma również prawo do informacji o swoich prawach, do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń udzielanych u danego świadczeniodawcy. A także do informacji o swoim stanie zdrowia, do rezygnacji z otrzymywania informacji. Mowa tutaj również o ozdobach małoletnich, które ukończyły 16 lat. One także są uprawnione do wyrażenia świadomej zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego.

Ważniejsze prerogatywy wynikające z Karty Praw Pacjenta

Poza tym do uprawnień chorego należą między innymi jeszcze:

  1. Odmowa lub żądanie zaprzestania udzielania świadczenia.
  2. Prawo do poufności.
  3. Do poszanowania intymności i godności.
  4. Do godnego umierania.
  5. Do obecności bliskiej osoby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
  6. Do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.
  7. Do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.
  8. Do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza.
  9. Do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.
  10. Do opieki duszpasterskiej.

Przestrzeganie i poszanowanie powyższych praw pacjenta jest jednym z podstawowych obowiązków świadczeniodawcy. Dyrektor Instytutu lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów. Zaś w przypadku niektórych praw – także ze względu na możliwości organizacyjne.

Gdzie można zasięgnąć porady w kwestii praw pacjenta?

W tych okolicznościach najbardziej oczywistym wyborem jest Rzecznik Praw Pacjenta, ponieważ to niezależny organ, który odpowiada za ochronę praw pacjentów. Posiada on również informacje na ten temat i może udostępnić treść ustawy. Dane kontaktowe można znaleźć na jego oficjalnej stronie internetowej.

Najprostszym sposobem jest skorzystanie z Telefonicznej Informacji Pacjenta. 800 190 590 (22 688 05 00 stacjonarny dla połączeń z zagranicy) to wspólny numer telefonu Rzecznika Praw Pacjenta oraz Narodowego Funduszu Zdrowia. Jest to także bezpłatna infolinia, na którą mogą zadzwonić wszyscy, którzy chcą uzyskać szybką, kompleksową i przejrzystą informację. Dotyczącą zarówno praw pacjenta jak i funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w Polsce.

W przypadku konkretnych pytań lub skarg dotyczących praw pacjenta można skontaktować się w pierwszej kolejności z instytucjami medycznymi, takimi jak szpitale, przychodnie, kliniki lub gabinety lekarskie. Często posiadają one własne procedury i regulacje dotyczące praw pacjentów.

W Polsce istnieje także wiele organizacji pozarządowych, które zajmują się ochroną praw pacjenta. Można skonsultować się z takimi organizacjami, aby uzyskać wsparcie, porady lub informacje na ten temat. Niektóre z tych organizacji prowadzą także infolinie lub poradnie prawne. W przypadku konkretnych sytuacji lub problemów związanych z prawami pacjenta zawsze warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie medycznym. Pomoże on udzielić bardziej szczegółowych informacji i porad.

Przed czym chronią prawa pacjenta?

Prawa pacjenta odgrywają kluczową rolę w ochronie interesów i godności jednostki w kontekście opieki medycznej. Zgodnie z przepisami i etycznymi standardami mają one na celu zagwarantowanie dostępu do wysokiej jakości opieki zdrowotnej. A także zapewnienie poszanowania godności, autonomii i bezpieczeństwa pacjenta. Jakie ważne aspekty podnoszą?

1) Brak dyskryminacji i równości w opiece medycznej.

Prawa pacjenta zapewniają ochronę przed wszelkimi formami dyskryminacji w opiece medycznej. Niezależnie od płci, rasy, pochodzenia etnicznego, religii, orientacji seksualnej czy stanu zdrowia, każdemu pacjentowi przysługuje równy dostęp do leczenia, opieki i wsparcia medycznego.

2) Prawo do godnego i szanującego leczenia.

Gwarantują, że każdy pacjent powinien być traktowany z szacunkiem, godnością i bezstronnością przez personel medyczny. Pacjent ma prawo oczekiwać profesjonalizmu, empatii oraz odpowiedniego standardu opieki podczas całego procesu leczenia.

3) Prawo do informacji.

Prawa pacjenta zapewniają także dostęp do pełnych i zrozumiałych informacji dotyczących stanu zdrowia. W tym dotyczących diagnozy, proponowanych procedur medycznych, ryzyka i skutków ubocznych leczenia oraz dostępnych alternatyw. Chory ma również prawo do aktywnego uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji dotyczących swojego leczenia.

4) Prawo do zgody na leczenie.

Lekarz nie może rozpocząć leczenia bez świadomej i dobrowolnej zgody chorego na wszelkie procedury medyczne. Mowa tu o takich jak badania diagnostyczne, leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne. Lekarz ma także obowiązek przedstawienia pacjentowi wszystkich istotnych informacji dotyczących proponowanego leczenia, włączając w to ryzyka i korzyści związane z procedurą.

5) Prawo do prywatności i tajemnicy medycznej.

Prawa pacjenta chronią ponadto prywatność informacji medycznych. Personel medyczny ma obowiązek zachować tajemnicę medyczną, nie ujawniając informacji o stanie zdrowia pacjenta bez jego zgody, chyba że wymaga tego prawo lub dobro chorego.

6) Prawo do skarg i odwołań.

Wreszcie – uprawnienia chorego umożliwiają pacjentowi składanie skarg w przypadku naruszenia jego praw lub niedostatecznej jakości opieki medycznej. Pacjent ma prawo do uzyskania informacji na temat procedur składania skarg oraz dostępu do mechanizmów odwoławczych.

7) Prawa szczególne.

Prawa chorych uwzględniają również szczególne uprawnienia dla określonych grup, takich jak dzieci, osoby niepełnosprawne, osoby starsze oraz pacjenci w stanie terminalnym. Te prawa mają na celu zapewnienie dodatkowej ochrony i uwzględnienie specyficznych potrzeb tych grup pacjentów.

Źródło:

Zobacz również:

Tagi:

Znasz osobę, której przydadzą się te informacje? Daj jej znać:

redaktor artykułu avatar

Informacje z artykułu nie są poradą lekarską!

Artykuły na blogu nie mają charakteru porady lekarskiej. Choć pisano je z dołożeniem starań, by informacje w nich podane były rzetelne, autorzy nie mają wykształcenia medycznego. Jeśli szukasz pomocy lekarskiej, zapraszamy do zamówienia konsultacji na stronie poradni lub do kontaktu ze swoim lekarzem.

Następne artykuły w bazie wiedzy

Opublikowano 2023-05-28

Opublikowano 2023-06-06