Choroby stawów – artretyzm, jego rodzaje i sposoby walki z bólem

Artretyzm to przewlekła choroba zapalna stawów. Dotyka ona miliony ludzi na całym świecie, powodując ból, sztywność i obrzęki. Schorzenie to może znacząco obniżyć jakość życia, utrudniając wykonywanie codziennych czynności, takich jak chodzenie, pisanie czy podnoszenie przedmiotów. Wyróżniamy wiele typów artretyzmu, w tym reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę zwyrodnieniową stawów oraz dnę moczanową. Każdy z nich ma różne przyczyny, objawy i metody leczenia, ale łączy je jedno – destrukcyjny wpływ na zdrowie stawów. Chociaż schorzenie to jest częściej diagnozowane u osób starszych, może dotykać również młodszych ludzi, w tym dzieci i osoby w średnim wieku.

Co to jest artretyzm?

Artretyzm to szerokie pojęcie obejmujące grupę chorób, które charakteryzują się zapaleniem stawów. Zapalenie to powoduje ból, sztywność, obrzęk oraz ograniczenie ruchomości stawów, co może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Wyróżnia się wiele jego form. Do najczęściej występujących należą: reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów oraz dna moczanowa (podagra). Każdy z tych typów artretyzmu ma inne podłoże. Wszystkie jednak posiadają wspólny mianownik – uszkodzenie stawów, które z czasem może prowadzić do trwałych zmian i deformacji. Reumatoidalne zapalenie to schorzenie autoimmunologiczne, w którym układ odpornościowy atakuje zdrowe tkanki, wywołując stan zapalny. Choroba zwyrodnieniowa stawów natomiast wynika z zużycia chrząstki stawowej, co prowadzi do tarcia kości o siebie i bólu. Dna moczanowa wiąże się z kolei z nagromadzeniem kwasu moczowego. Krystalizuje się on w stawach, wywołując nagłe, bolesne ataki. Wpływ na rozwój choroby mogą mieć czynniki genetyczne, styl życia, nadwaga, urazy oraz przewlekłe infekcje. Leczenie artretyzmu skupia się na łagodzeniu objawów, spowolnieniu postępu choroby oraz poprawie jakości życia pacjentów. Stosuje się leki przeciwzapalne, fizjoterapię, a w niektórych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę online, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów konsultację z opcją e recepty

Czy reumatyzm i artretyzm to to samo?

Reumatyzm i artretyzm to pojęcia, które często są mylone, jednak nie oznaczają tego samego. Ten pierwszy jest bowiem ogólnym terminem używanym do opisania różnorodnych schorzeń związanych z bólem i stanem zapalnym układu ruchu. Obejmuje on zazwyczaj zapalenie stawów, kości, mięśni i ścięgien. Zaliczamy do niego wiele chorób, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, fibromialgię oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Reumatyzm nie jest więc jedną, konkretną dolegliwością, ale szeroką kategorią schorzeń związanych z bólem układu mięśniowo-szkieletowego.

Artretyzm z kolei jest bardziej specyficznym terminem i odnosi się bezpośrednio do zapalenia stawów. Jest to część reumatyzmu, ponieważ wiele chorób z tej kategorii obejmuje zapalenie stawów. Jednak nie każda z nich prowadzi do artretyzmu. Na przykład reumatoidalne zapalenie stawów jest formą artretyzmu, ponieważ dotyczy głównie stawów. Natomiast choroby takie jak fibromialgia, które powodują ból mięśni i tkanek miękkich, nie są zaliczane do artretyzmu.

Jakie są objawy artretyzmu?

Objawy artretyzmu mogą się różnić w zależności od rodzaju choroby, ale ogólnie obejmują typowe oznaki stanu zapalnego. Najczęstszym objawem jest ból stawów, który można odczuwać zarówno podczas ruchu, jak i w spoczynku. Ból ten często nasila się po wysiłku fizycznym lub długotrwałym bezruchu, na przykład po nocy snu. Kolejnym częstym objawem jest sztywność stawów, szczególnie widoczna rano. Tak zwana sztywność poranna może bowiem trwać od kilkunastu minut do nawet kilku godzin, utrudniając wykonywanie podstawowych czynności.

Obrzęk stawów to kolejny typowy objaw artretyzmu, wynikający z nagromadzenia płynu zapalnego w ich obrębie. Skóra wokół obrzękniętego stawu może być ciepła w dotyku, a nawet zaczerwieniona. U niektórych osób dochodzi również do ograniczenia ruchomości, co może powodować trudności w poruszaniu się, chwytaniu przedmiotów lub wykonywaniu precyzyjnych ruchów. W zaawansowanych przypadkach może dojść do fizycznej deformacji, zwłaszcza w długotrwałym przebiegu chorób, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów.

W przypadku dny moczanowej z kolei charakterystycznym objawem są nagłe, ostre ataki bólu w jednym stawie, najczęściej w dużym palcu u nogi, które często pojawiają się nocą. Te epizody bólu są bardzo intensywne i mogą towarzyszyć im gorączka oraz ogólne uczucie złego samopoczucia. Objawy artretyzmu mają charakter przewlekły i nasilają się z czasem, jeśli choroba nie jest odpowiednio leczona, co może prowadzić do trwałych zmian w stawach i pogorszenia jakości życia.

Jakie są przyczyny artretyzmu?

Przyczyny artretyzmu mogą być różnorodne i zależą od konkretnego typu choroby. Nie jest to bowiem jednorodne schorzenie. Tak, jak wspomnieliśmy wyżej – obejmuje one wiele różnych form, z których każda ma inne mechanizmy rozwoju. W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), przyczyną jest autoimmunologiczna reakcja organizmu. Polega ona na tym, że układ odpornościowy błędnie atakuje zdrowe tkanki stawów, powodując przewlekły stan zapalny. Nie jest do końca jasne, co wywołuje tę reakcję. Uważa się jednak, że istotne są zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. W grę mogą wchodzić między innymi infekcje wirusowe czy bakterie, które mogą stymulować układ odpornościowy.

Choroba zwyrodnieniowa stawów, kolejny powszechny rodzaj artretyzmu, jest natomiast wynikiem zużycia chrząstki stawowej. Chrząstka ta pełni bowiem rolę amortyzatora między kośćmi w stawach. Zaś jej stopniowe ścieranie prowadzi do tarcia kości o siebie, co powoduje ból i stan zapalny. Czynnikami ryzyka są starzenie się, otyłość, nadmierne obciążenie stawów, a także wcześniejsze urazy.

Dna moczanowa z kolei, znana również jako skaza moczanowa, jest spowodowana nagromadzeniem kwasu moczowego we krwi. Krystalizuje się on w stawach, wywołując nagłe ataki bólu. Wysokie stężenie kwasu moczowego może wynikać z diety bogatej w puryny (obecne na przykład w czerwonym mięsie czy owocach morza), otyłości, nadmiernego spożycia alkoholu oraz zaburzeń w pracy nerek.

Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w wielu przypadkach artretyzmu, ale znaczenie mają również styl życia, dieta, poziom aktywności fizycznej oraz narażenie na urazy. Każdy z tych elementów może przyczyniać się do rozwoju choroby, a ich kombinacja wpływa na postęp schorzenia.

Jak leczyć artretyzm?

Leczenie artretyzmu zależy od jego rodzaju, stopnia zaawansowania choroby oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Zazwyczaj jednak głównym celem terapii jest łagodzenie objawów, spowolnienie postępu choroby oraz poprawa jakości życia. W leczeniu stosuje się różne podejścia, w tym farmakoterapię, zmiany stylu życia oraz, w niektórych przypadkach, zabiegi chirurgiczne.

W przypadku większości typów artretyzmu podstawą leczenia są leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne. Pomagają one bowiem zmniejszyć ból i obrzęk stawów. W bardziej zaawansowanych przypadkach, zwłaszcza przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, stosuje się natomiast leki modyfikujące przebieg choroby. Hamują one działanie układu odpornościowego i spowalniają niszczenie stawów. Przy cięższych stanach zapalnych mogą być również zalecane kortykosteroidy. Te bowiem silnie zmniejszają stan zapalny. Jednak długotrwałe ich stosowanie niesie ryzyko poważnych skutków ubocznych.

W utrzymaniu ruchomości stawów, wzmacnianiu mięśni oraz poprawie ogólnej sprawności istotną rolę odgrywa z kolei fizjoterapia. Regularne ćwiczenia, dostosowane do możliwości pacjenta, pomagają w utrzymaniu elastyczności i zmniejszeniu bólu. Ważnym elementem leczenia jest również zmiana stylu życia. Mowa tutaj o utrzymywaniu zdrowej wagi, unikaniu nadmiernego obciążenia stawów oraz stosowanie diety przeciwzapalnej, bogatej w kwasy omega-3, witaminy i minerały.

W niektórych przypadkach, gdy stawy są poważnie uszkodzone, może być konieczna operacja, na przykład wymiana stawu. Terapie biologiczne z kolei to nowoczesna forma leczenia, szczególnie w przypadku reumatoidalnego zapalenia. Celują one w konkretne elementy układu odpornościowego, blokując ich działanie. Bardzo ważna w tym przypadku jest wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie. Dzięki nim bowiem można spowolnić rozwój artretyzmu i zapobiec jego powikłań.

Jaką dietę stosować w artretyzmie?

Dieta odgrywa istotną rolę w leczeniu artretyzmu. Pomaga ona bowiem zmniejszać stan zapalny, łagodzić objawy i poprawiać ogólną kondycję stawów. Choć sama dieta nie wyleczy artretyzmu, odpowiednio dobrany jadłospis może wspierać terapię farmakologiczną i poprawiać komfort życia. Dieta przeciwzapalna, oparta na produktach bogatych w antyoksydanty i zdrowe tłuszcze, jest kluczowa w kontrolowaniu zapalenia stawów.

Ważnym elementem takiej diety są kwasy tłuszczowe omega-3, które mają silne właściwości przeciwzapalne. Znajdują się one w rybach morskich, takich jak łosoś, makrela czy sardynki. A także w siemieniu lnianym, orzechach włoskich i oleju lnianym. Regularne spożywanie tych produktów może pomóc w zmniejszeniu bólu i obrzęku stawów.

Warzywa i owoce to kolejna podstawa diety przy artretyzmie, zwłaszcza te bogate w witaminy C, E i karotenoidy. Te ostatnie działają bowiem jako antyoksydanty, neutralizując szkodliwe wolne rodniki odpowiedzialne za niszczenie tkanki stawowej. Szczególnie poleca się jagody, szpinak, brokuły, paprykę oraz pomidory, które mają właściwości przeciwzapalne.

Dieta powinna również zawierać produkty pełnoziarniste, takie jak brązowy ryż, quinoa (komosa ryżowa) czy owies. Pomagają one notabene w regulacji poziomu cukru we krwi i zmniejszają ryzyko rozwoju przewlekłych stanów zapalnych. Natomiast produkty wysoko przetworzone, cukier, sól i tłuszcze trans mogą nasilać stan zapalny, dlatego warto ich unikać. Picie odpowiedniej ilości wody i utrzymywanie prawidłowej masy ciała również mają ogromne znaczenie, ponieważ nadwaga dodatkowo obciąża stawy, co może pogłębiać objawy artretyzmu.

Źródło:

• pacjent.gov.pl/zapobiegaj/zadbaj-o-sprawne-stawy
• ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/jaka-dieta-w-dnie-moczanowej-zalecenia-i-jadlospis-do-pobrania-2/
• zpe.gov.pl/b/choroby-przewlekle-i-zapalne-ukladu-szkieletowego-czlowieka/Px0pMVKRH
• www.gov.pl/web/nauka/eksperci-osoby-z-reumatoidalnym-zapalaniem-stawow-moga-prowadzic-aktywne-zycie