Biegunka: Jak Rozpoznać, Leczyć i Zapobiegać Najczęstszym Przypadkom

Biegunka jest powszechnym zaburzeniem przewodu pokarmowego, które dotyka ludzi na całym świecie, niezależnie od wieku czy płci. Choć z reguły uważa się ją za dolegliwość krótkotrwałą i łagodną, jej wpływ na codzienne funkcjonowanie oraz zdrowie może być znaczący. Zwłaszcza gdy występuje często lub trwa dłużej niż kilka dni. Biegunka charakteryzuje się częstymi, luźnymi lub wodnistymi stolcami, którym mogą towarzyszyć inne objawy. Najczęściej należą do nich ból brzucha, nudności czy gorączka. Przyczyny dolegliwości mogą być różnorodne. Obejmują one od infekcji wirusowych i bakteryjnych, poprzez zakażenia pasożytnicze aż do reakcji alergicznych, nieprawidłowej diety lub stresu.

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów e receptę z konsultacją

Co to jest biegunka i co ją powoduje?

Biegunka jest stanem charakteryzującym się częstymi, luźnymi lub wodnistymi stolcami, który występuje zwykle jako reakcja organizmu na różnorodne czynniki. W warunkach normalnych jelita wchłaniają wodę z pożywienia, co prowadzi do utwardzania stolca. Jednakże w przypadku biegunki, proces ten zostaje zaburzony, co może prowadzić do wydalenia nietrawionych resztek pokarmowych z dużą ilością wody. Przyczyny procesu mogą być różnorodne i obejmować infekcje wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Te zaś mogą przenosić się drogą pokarmową lub przez wodę. Wirusy, takie jak rotawirusy czy norowirusy, są częstymi sprawcami ostrej biegunki, szczególnie u dzieci. Zakażenia bakteryjne, na przykład przez Escherichia coli, Salmonellę czy Campylobacter, mogą również prowadzić do biegunki. Wtedy często poprzedzają ją nudności, wymioty czy gorączka. Oprócz infekcji biegunka może być wywołana również przez alergie pokarmowe, nadmierny stres, spożycie nieświeżego jedzenia czy nadmierną konsumpcję alkoholu. W niektórych przypadkach może być także efektem stosowania leków, na przykład antybiotyków, które zakłócają naturalną florę bakteryjną jelit. Niektóre przewlekłe choroby, takie jak choroba wrzodowa czy zespół jelita drażliwego, również mogą manifestować się poprzez częste epizody wodnistych stolców.

Jakie są rodzaje biegunki?

Biegunkę można podzielić na kilka rodzajów, w zależności od przyczyny, czasu trwania i charakteru objawów:

• Ostra biegunka – jest to nagła i krótkotrwała forma, która zazwyczaj trwa kilka dni i jest związana z zakażeniem wirusowym, bakteryjnym lub grzybiczym. Objawy mogą być nasilone, a osoba dotknięta tą formą biegunki może doświadczać także innych objawów, takich jak nudności, wymioty, bóle brzucha i gorączka.
• Biegunka Przewlekła – to rodzaj biegunki, który trwa dłużej niż dwa tygodnie. Może być związany z przewlekłymi schorzeniami jelitowymi. Najczęściej są to zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub nietolerancja pokarmowa.
• Biegunka Podróżnicza – to z kolei odmiana występująca u osób podróżujących do krajów o innej kulturze, klimacie i higienie. Zazwyczaj powoduje ją spożycie zanieczyszczonej żywności lub wody.
• Biegunka poantybiotykowa. Także niektóre antybiotyki mogą zakłócać równowagę bakteryjną w jelitach. Jest to jednak zwykle krótkotrwały efekt i ustępuje po zakończeniu kuracji antybiotykowej.
• Biegunka związana z nietolerancją pokarmową. Niektóre osoby mogą doświadczać wodnych stolców po spożyciu określonych pokarmów lub składników pokarmowych. Może to być na przykład laktoza, gluten czy fruktoza. Jest to często związane z nietolerancją pokarmową lub nietolerancją histaminy.

Rozpoznanie konkretnego typu wymaga często oceny lekarza oraz ewentualnych badań diagnostycznych. Dzięki właściwej diagnozie możliwe jest jednak odpowiednie leczenie i zarządzanie objawami.

Czym się różni biegunka od rozwolnienia?

Biegunka i rozwolnienie to dwa różne terminy używane do opisania zaburzeń przewodu pokarmowego. Istnieje jednak subtelna różnica między nimi. Biegunka jest powszechnie definiowana jako częste oddawanie luźnych lub wodnistych stolców. Trwa ona zazwyczaj krótko i mogą ją powodować infekcje, nietolerancje pokarmowe lub stres. Natomiast rozwolnienie to pojęcie bardziej medyczne, które odnosi się do sytuacji, gdy stolce są nadmiernie luźne, częste i mogą zawierać nieprzyswojone pokarmy czy inne substancje. W odróżnieniu od biegunki rozwolnienie może być spowodowane problemami z wchłanianiem pokarmów w jelitach lub innymi przewlekłymi schorzeniami jelitowymi. Często takimi jak zespół jelita drażliwego czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Ponadto biegunkę traktuje się jako krótkotrwałe, przemijające zaburzenie. Podczas gdy rozwolnienie może być bardziej przewlekłe i wymagać długoterminowej opieki medycznej. Dlatego też, choć obu terminów można używać zamiennie w codziennej komunikacji, różnice między nimi są istotne w kontekście diagnozy i leczenia schorzeń przewodu pokarmowego.

Kiedy biegunka powinna niepokoić?

Biegunkę uważa się raczej za łagodną dolegliwość, która zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Jednak istnieją okoliczności, w których może ona wskazywać na poważniejszy problem zdrowotny i wymagać natychmiastowej interwencji medycznej. Istotne jest zrozumienie sygnałów alarmowych, które mogą jej towarzyszyć i które powinny skłonić do niezwłocznego zgłoszenia się do lekarza. Jeśli biegunka występuje u niemowlęcia lub dziecka małego, szczególnie ważne jest monitorowanie objawów i konsultacja z lekarzem w przypadku pogorszenia się stanu zdrowia. Biegunka, która trwa dłużej niż kilka dni, szczególnie jeśli towarzyszą jej objawy takie jak wysoka gorączka, ciemne stolce, utrata wagi, intensywne bóle brzucha lub wymioty, może wskazywać na poważniejsze schorzenia. Może to być na przykład infekcja bakteryjna, wirusowa czy grzybicza. A nawet zapalenie jelit lub inne choroby przewodu pokarmowego. Dodatkowo choroba ta u osób starszych lub osób z obniżoną odpornością może być bardziej uciążliwa i wymagać szczególnej uwagi medycznej. Tak, aby uniknąć odwodnienia i innych powikłań. W każdym przypadku, jeśli biegunka powoduje znaczący dyskomfort lub niepokój, zawsze zaleca się skonsultowanie się z lekarzem w celu właściwej oceny i leczenia.

Jak zatrzymać biegunkę?

Zatrzymanie biegunki zwykle wymaga zrozumienia przyczyny jej wystąpienia i zastosowania odpowiednich metod leczenia. W przypadku wystąpienia łagodnej jej odmiany, której nie spowodowały żadne poważne schorzenia, istnieje kilka kroków, które można podjąć w celu złagodzenia objawów i przyspieszenia powrotu do zdrowia. Po pierwsze – ważne jest zachowanie nawodnienia poprzez regularne spożywanie płynów, takich jak woda, napoje izotoniczne, roztwory elektrolitowe lub herbatki ziołowe. Elektrolity, takie jak potas, sód i chlor, zwykle są wtedy bowiem wydalane. Ważne jest zatem ich uzupełnienie, zwłaszcza jeśli występuje obfite wydalanie płynów. Dieta BRAT (banany, ryż, jabłka, tosty) może być również skuteczną strategią, aby złagodzić biegunkę. Jest tak, ponieważ te łatwostrawne produkty mogą pomóc zmniejszyć podrażnienie jelit.

Ważne jest ponadto unikanie produktów spożywczych, które mogą nasilać dolegliwość. Należą do nich tłuste, pikantne lub ciężkostrawne potrawy. Koniecznie należy też wtedy unikać alkoholu i kofeiny. Niektóre dostępne bez recepty leki przeciwbiegunkowe zawierające Loperamid lub probiotyki, również można stosować w celu złagodzenia objawów. Jednak należy zachować ostrożność i skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem jakichkolwiek leków. Jest to szczególnie ważne u dzieci, osób starszych lub osób z istniejącymi schorzeniami zdrowotnymi. W przypadku ciężkiej lub przewlekłej biegunki, która nie ustępuje po kilku dniach, konieczna może być wizyta u lekarza w celu oceny i leczenia przyczyny jej wystąpienia.

Co jeść przy biegunce?

W przypadku tego schorzenia ważną rolę odgrywa też odpowiednia dieta. Może ona bowiem łagodzić objawy i przyspieszać powrót do zdrowia. Dieta powinna być łatwostrawna, bogata w składniki odżywcze, a jednocześnie niezbyt obciążająca dla przewodu pokarmowego. Ważne jest unikanie pokarmów, które mogą drażnić jelita i zaostrzać biegunkę. A należą do nich przede wszystkim tłuste, pikantne, ciężkostrawne czy gazotwórcze potrawy. W diecie biegunkowej zaleca się skupienie na produktach łatwostrawnych. Powinien to być gotowany ryż, gotowane warzywa (np. marchewka, ziemniaki), banany, pieczywo tostowe, bulion warzywny, herbatki ziołowe, płatki owsiane czy jogurty naturalne. Te produkty są bowiem bogate w składniki odżywcze, łatwo przyswajalne dla organizmu i mogą pomóc w stabilizacji przewodu pokarmowego.

Dodatkowo ważne jest zachowanie odpowiedniego nawodnienia poprzez picie dużej ilości płynów. Zdecydowanie powinny to być: woda, napoje izotoniczne, herbatki ziołowe czy roztwory elektrolitowe. Zwykle podczas biegunki, w ramach wydalania płynów, tracimy wiele elektrolitów, takich jak potas, sód i chlor. Ważne zatem jest, aby je uzupełniać i zapobiegać odwodnieniu. Dieta w czasie tego schorzenia powinno się stosować także przez kilka dni po ustąpieniu objawów. Tak, aby zapewnić czas na wzmocnienie przewodu pokarmowego i stopniowe wprowadzenie bardziej zróżnicowanych posiłków. W przypadku trwałej biegunki lub wystąpienia innych poważniejszych objawów zaleca się skonsultowanie z lekarzem w celu odpowiedniej oceny i leczenia.

Źródło:

• https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/chronmy-dzieci-przed-biegunka-rotawirusowa
• https://www.gov.pl/web/gis/biegunki-powodowane-przez-rotawirusy
• https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/nie-zatruj-sobie-lata