Jesteś na blogu prywatnej poradni lekarskiej. Potrzebujesz konsultacji z lekarzem? Kliknij tutaj >
Zaburzenie dwubiegunowe
Opublikowano: Aktualizacja: 31 marca 2022
Artykuł jest częścią przewodnika: Choroby i zaburzenia psychiczne. Przyczyny, symptomy, terapie.
Co to jest zaburzenie dwubiegunowe, zwane też chorobą afektywną dwubiegunową?
U osób z zaburzeniem dwubiegunowym (maniakalno-depresyjnym) wyróżnia się fazy depresji oraz fazy euforii (manii). Jeśli fazy manii mają łagodny przebieg, określa się je epizodami hipomanii, jeśli zaś są one ostre, mówimy o epizodach maniakalnych. Analogicznie rzecz się ma z fazami depresji, które mogą mieć łagodny, lub ostry przebieg. W ciężkich maniach (depresjach) dołączają się objawy (oznaki choroby) psychozy, np. urojenia wielkościowe lub prześladowcze.
Hipomania, mania i konsekwencje społeczne
W epizodzie hipomanii podwyższony lub drażliwy nastrój utrzymuje się przez około cztery kolejne dni.
Towarzyszą mu co najmniej trzy z następujących objawów:
- zwiększona aktywność, w tym zachowania lekkomyślne,
- niepokój,
- gadatliwość,
- zaburzenia koncentracji,
- zmniejszone zapotrzebowanie na sen,
- zwiększone libido,
- zwiększona towarzyskość.
Czasami kreatywność i wydajność mogą również znacznie przewyższać normalny poziom. Ważne jest, że objawy na ogół nie są na tyle silne, by przełożyły się natychmiast na konsekwencje w życiu społecznym, takie jak utrata pracy, czy utrata więzi koleżeńskich. Te scenariusze, np. na skutek pochopnych działań, mogą zaistnieć w sytuacjach ostrych (mania).
W epizodzie maniakalnym nastrój jest niezwykle podwyższony i drażliwy przez co najmniej tydzień, a objawy stanowią poważne upośledzenie stylu życia. Początkowo jednak epizod maniakalny może również przynieść zwiększoną wydajność. Również tutaj zachodzą nagle zazwyczaj co najmniej trzy zmiany w zachowaniu chorego: zwiększona aktywność, niepokój i gadatliwość, zmniejszona potrzeba snu, zwiększone libido. Chory doznaje wrażenia gonitwy myśli, co przejawia się np. poprzez ciągłe, szybkie mówienie z licznymi dygresjami (tzw. szkatułkowa konstrukcja narracji). Do tego często obserwuje się utratę zahamowań społecznych, nadmierny wzrost samooceny, rozproszenie uwagi, pochopne i lekkomyślne zachowanie.
Jak często występuje zaburzenie dwubiegunowe?
Około 3 na 100 osób zachoruje na chorobę dwubiegunową w ciągu swojego życia. W przeciwieństwie do zaburzeń czysto depresyjnych, kobiety i mężczyźni są dotknięci tą chorobą równie często. Osoby z zaburzeniem dwubiegunowym często cierpią też na inne choroby psychiczne, takie jak zaburzenia lękowe, obsesyjno-kompulsywne i uzależnienia. Zaburzenia dwubiegunowe rozpoczynają się przeważnie we wczesnej dorosłości, około 18 roku życia. Jednak kryzys życiowy lub wstrząs może również wywołać taką chorobę psychiczną w późniejszym okresie życia, lub stać się jej katalizatorem.
Patogeneza. Jak rozwija się choroba dwubiegunowa?
Nie znaleziono jeszcze konkretnej przyczyny. Obecnie przyjmuje się, że mamy do czynienia z tzw. procesem wieloczynnikowym. Oznacza to, że możliwe jest wystąpienie kilku czynników w różnych kombinacjach. Należą do nich przyczyny biologiczne, takie jak zmiany w genach i w systemie neuroprzekaźników w mózgu lub zmiany hormonalne.
Czynniki środowiskowe, takie jak ciągły stres, wczesne doświadczenie straty również mogą odgrywać rolę wyzwalającą. Podobnie jak traumatyczne przeżycia, takie jak przemoc seksualna, emocjonalna lub fizyczna.
Diagnoza i leczenie zaburzenia dwubiegunowego
W wielu przypadkach to nie sam potencjalnie chory człowiek, lecz obserwujący jego niepokojące zachowanie krewni nalegają na zbadanie „ekstremalnych” wahań nastroju. Rozpoznanie zaburzeń dwubiegunowych jest zawsze „rozpoznaniem klinicznym”, nie ma bowiem parametrów laboratoryjnych, które mogłyby dostarczyć informacji o obecności zaburzeń. Jest to zatem zaburzenie, które może być różnie interpretowane. Interpretacja może zależeć od ośrodka (lekarza), który przeprowadza wywiad, nawet jeśli istnieje katalog pewnych obiektywnych kryteriów pomiaru.
W celu ustalenia, czy rzeczywiście mamy do czynienia z zaburzeniem dwubiegunowym, konieczna jest szczegółowa rozmowa psychoterapeutyczna. W tym przypadku pomocne jest — jeśli osoba dotknięta chorobą wyrazi na to zgodę — włączenie do diagnozy krewnych lub przyjaciół. Terapeuci otrzymują w ten sposób dodatkowe, ważne informacje, które pozwalają im lepiej ocenić dotychczasowy przebieg choroby. Dzieje się tak dlatego, że doświadczenia osoby dotkniętej chorobą często bardzo różnią się od tego, co postrzega jej najbliższe otoczenie. Dodatkowe badania (np. analiza krwi, rezonans magnetyczny) wykluczają możliwość, że za zmiany odpowiada przyczyna fizyczna, np. nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy, nowotwory itd.
Co to jest dwubiegunowość typu I i typu II
W chorobie dwubiegunowej typu I ponad 90 na 100 osób ma wiele epizodów. Przy czym epizody maniakalne występują znacznie rzadziej niż epizody depresyjne. Dlatego depresja często determinuje przebieg choroby. Osoba cierpiąca na chorobę dwubiegunową I doświadcza średnio około ośmiu faz choroby w ciągu swojego życia. Przebieg choroby jest bardzo różny u poszczególnych osób. Zależy on od szeregu czynników, w tym wieku, w którym choroba się rozpoczęła, płci oraz tego, czy występują również inne choroby psychiczne.
W zaburzeniu dwubiegunowym typu II depresje również dają się we znaki. Występują tu one jednak w sposób bardziej proporcjonalny na przemian z mniej wyraźnymi maniami, czyli tzw. hipomaniami.
Artykuł jest częścią cyklu o chorobach psychicznych.
Pozostałe artykuły z tej serii:
redakcja artykułu: Ela Ustupska
Artykuły na blogu nie mają charakteru porady lekarskiej. Choć pisano je z dołożeniem starań, by informacje w nich podane były rzetelne, autorzy nie mają wykształcenia medycznego. Jeśli szukasz pomocy lekarskiej, zapraszamy do zamówienia konsultacji na stronie poradni lub do kontaktu ze swoim lekarzem.
