Błonica, groźna choroba zagrażająca życiu

Błonica, dyfteryt, krup, dławiec – wiele określeń na jedną chorobę

Błonica to schorzenie, które przez wieki stanowiło poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Powodowało ono bowiem znaczną śmiertelność, szczególnie wśród dzieci i osób starszych. Nie tak dawno, bo w latach 50. ubiegłego wieku w Polsce co roku chorowało na nią czterdzieści tysięcy osób. Około trzy tysiące z nich umierało. Nierzadko choroba ta była przyczyną groźnych epidemii. Sytuację opanowało w naszym kraju wprowadzenie szczepień ochronnych w roku 1954. Pomimo powszechności szczepień przeciwko błonicy w krajach rozwiniętych, nadal pozostaje ona problemem w krajach o słabszej infrastrukturze zdrowotnej. Poważnym zagrożeniem schorzenie to pozostaje między innymi w krajach Południowo-Wschodniej Azji, Afryki, Bliskiego Wschodu, Europy Wschodniej i Ameryki Środkowej.

Błonica, co to za choroba?

Błonica, w przypadku zajęcia gardła zwana również dyfterytem, jest bakteryjną chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię Corynebacterium diphtheriae. Choroba ta charakteryzuje się pojawieniem się szarych błon na migdałkach, gardle i innych błonach śluzowych. Prowadzą one zwykle do trudności w oddychaniu i połykaniu. Bakterie te produkują bowiem toksynę, która jest głównym czynnikiem sprawczym, powodującym objawy kliniczne błonicy. Objawy te mogą obejmować gorączkę, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych oraz duszności. Błonica wciąż jest chorobą potencjalnie śmiertelną. Zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością, takich jak dzieci czy osoby starsze. Szczepienia przeciwko niej są skuteczną metodą zapobiegania chorobie. Rutynowo wykonuje się je w programach szczepień dziecięcych. Diagnoza choroby opiera się na obserwacji charakterystycznych objawów klinicznych oraz potwierdzeniu obecności bakterii w próbkach pobranych z gardła pacjenta. Leczenie z kolei obejmuje podawanie antybiotyków, takich jak penicylina czy erytromycyna. A także monitorowanie pacjenta pod kątem ewentualnych powikłań. W przypadku ciężkich objawów konieczne może być hospitalizowanie pacjenta i zastosowanie dodatkowych terapii. Głównie jest to podawanie antytoksyny błoniczej. W związku z wysokim ryzykiem powikłań i śmiertelnością szybka diagnoza i leczenie schorzenia pozostają istotne dla poprawy rokowań pacjenta.

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów e receptę z konsultacją

Błonica, jaka jest historia tej choroby?

Historia choroby błonicy sięga starożytności, choć dopiero w XIX wieku dokonano bardziej szczegółowych obserwacji jej przebiegu i mechanizmów. Przez wieki była to choroba powszechna i groźna, szczególnie wśród dzieci i osób starszych. Pierwsze jej opisy pochodzą z czasów starożytnych. Jednakże do końca XVIII wieku nie było pełnej świadomości, że jest to oddzielna choroba zakaźna. Dopiero w latach 1820–1850 w Europie, zwłaszcza w Anglii i Francji, przeprowadzono bardziej szczegółowe badania nad błonicą. Doprowadziło do jej identyfikacji jako odrębnej jednostki chorobowej. W 1883 roku niemiecki bakteriolog Edwin Klebs zidentyfikował bakterię Corynebacterium diphtheriae jako czynnik sprawczy schorzenia. Wkrótce potem, w 1884 roku, bakteria została również niezależnie odkryta przez Emila von Behringa i Shibasaburo Kitasato, co zapoczątkowało erę badań nad przyczynami i leczeniem tej choroby. Rozwój szczepionek przeciwko miał ogromne znaczenie w walce z tą chorobą. Pierwszą skuteczną szczepionkę, opracowaną przez Gastona Ramona, wprowadzono do użytku w 1923 roku. W kolejnych dekadach rozwój szczepionek przyczynił się do znacznego zmniejszenia zachorowalności na błonicę w krajach rozwiniętych. Mimo to nadal pozostaje ona problemem zdrowotnym w niektórych regionach świata, szczególnie tam, gdzie istnieją ograniczenia w dostępie do szczepionek i opieki zdrowotnej.

Jakie są objawy błonicy?

Objawy tej choroby mogą być różnorodne. Ale obejmują przede wszystkim charakterystyczne błony na migdałkach i gardle. Są one twarde, szare lub białe i przypominają strup. Są one zazwyczaj toksyczne i mogą prowadzić do trudności w oddychaniu. Fakt ich toksyczności może prowadzić także do ogólnego zatrucia organizmu w przypadku nieleczenia. Inne objawy obejmują gorączkę, ból gardła, trudności w połykaniu, powiększenie węzłów chłonnych oraz osłabienie i zmęczenie. W przypadku ciężkich zakażeń może wystąpić również duszność, sinica, obrzęk szyi oraz zaburzenia rytmu serca. Może również wystąpić kłopot z mówieniem lub sapaniem z powodu obecności błon. Nieleczenie błonicy może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie mięśnia sercowego, paraliż, zatrzymanie oddechu, a nawet śmierć. W związku z tym ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie za pomocą antybiotyków oraz immunoglobulin antytoksynowych. Pomagają one bowiem w neutralizacji toksyn wydzielanych przez bakterie. Ponadto kluczowym środkiem zapobiegawczym pozostają szczepienia. Zapewniają one bowiem odporność organizmu na tę groźną infekcję.

Błonica, jak można się zarazić?

Jako choroba zakaźna błonica przenosi się głównie przez kontakt bezpośredni z osobą zarażoną lub nosicielem bakterii Corynebacterium diphtheriae. Najczęstszym źródłem zakażenia są osoby już chore lub te, które są nosicielami bakterii, ale nie wykazują objawów choroby. Bakteria ta przenosi się drogą kropelkową, co oznacza, że może się rozprzestrzeniać przez kaszel, kichanie lub mówienie przez zarażoną osobę. Ponadto błonica może się przenosić poprzez bezpośredni kontakt z wydzielinami nosa, gardła lub jamy ustnej osoby zarażonej. A także poprzez wspólne używanie przedmiotów osobistych, takich jak sztućce, szklanki czy ręczniki. Istnieje również ryzyko zarażenia się chorobą poprzez kontakt z przedmiotami, na które osoba zarażona wydzieliła bakterie. Zwykle są to zabawki lub sprzęt do ćwiczeń. Ponadto tradycyjnie bardziej podatne na zakażenie pozostają osoby niezaszczepione. W związku z tym ważne jest stosowanie środków higieny, takich jak częste mycie rąk, unikanie bliskiego kontaktu z osobami chorymi oraz szczepienie się przeciwko błonicy. Tak, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia i rozprzestrzeniania się tej choroby.

Rodzaje błonicy

Choroba może występować w kilku różnych rodzajach. Zwykle klasyfikuje się je pod względem lokalizacji i objawów klinicznych. Najpopularniejszym rodzaje jest błonica gardła. Charakteryzuje się ona wspomnianą obecnością szarych lub białych błon na migdałkach i w gardle. Mogą one prowadzić do trudności w połykaniu, bólu gardła i gorączki. Inna odmiana – nosowa – objawia się błonami w jamie nosowej. Może ona prowadzić do utrudnionego oddychania przez oraz wydzielania krwawej lub ropnej wydzieliny. Błony mogą tworzyć się także w krtani, co może prowadzić do duszności, chrypki, a nawet zatrzymania oddechu. Błonica toksyczna z kolei to ciężki, często śmiertelny rodzaj tej choroby. Charakteryzuje się on się silnymi objawami zatrucia organizmu toksynami wydzielanymi przez bakterie. Niebezpieczna jest również błonica złośliwa. Jest to rzadki, ale bardzo agresywny rodzaj tej choroby, który prowadzi do szybkiego rozprzestrzeniania się błon i poważnych powikłań. Zwykle jest to zapalenie mięśnia sercowego czy niewydolność oddechowa. Istnieje także odmiana piorunująca. Jest to forma charakteryzująca się gwałtownym początkiem i szybkim pogorszeniem stanu chorego, często prowadzącym do zgonu w ciągu kilku godzin.

Błonica, jak się leczy?

Leczenie opiera się na szybkim rozpoznaniu choroby i zastosowaniu odpowiednich środków terapeutycznych. Głównym celem leczenia jest zwalczanie infekcji bakteryjnej oraz zapobieganie powikłaniom, które mogą być potencjalnie śmiertelne. Pierwszym krokiem w leczeniu błonicy jest podanie antybiotyków, zazwyczaj penicyliny lub erytromycyn. Tak, aby zniszczyć bakterie i zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji. Dodatkowo stosuje się również leczenie wspomagające, takie jak nawadnianie i zabezpieczenie dróg oddechowych w przypadku wystąpienia duszności. Osoby zakażone mogą ponadto otrzymywać immunoglobuliny antytoksynowe, które neutralizują toksyny wydzielane przez bakterie. Pomaga to zmniejszyć nasilenie objawów. W przypadku ciężkich zakażeń konieczne może być hospitalizacja, aby umożliwić stałą obserwację stanu pacjenta oraz zapewnienie intensywnego leczenia. Ponadto istotne jest monitorowanie pacjenta pod kątem ewentualnych powikłań, takich jak zapalenie mięśnia sercowego czy niewydolność oddechowa. A także wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych w razie potrzeby. Bardzo istotne w zapobieganiu tej chorobie i minimalizowaniu ryzyka zakażenia w społeczności są także regularne szczepienia. Są one również elementem profilaktyki. Podobnie jak higiena osobista i unikanie kontaktu z osobami zarażonymi.

Źródło: https://www.gov.pl/web/gis/blonica