Bąblowica u człowieka, objawy i leczenie

Bąblowica to rzadka jednostka chorobowa. Stanowi ona jednak niemałe wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i dla specjalistów medycznych. Głównie ze względu na swoją rzadkość i dość skomplikowany charakter. Bąblowica to tajemnicza i obecnie rzadko już diagnozowana choroba odzwierzęca. Głównie dlatego, że obecnie żyjemy w świecie cechującym się wysokim poziomem higieny. A zakażenie nią następuje głównie poprzez brudne ręce lub niemyte owoce. Mimo to, wraz z szybkimi zmianami demograficznymi, może się ona wtórnie pojawiać nawet w wysoko rozwiniętych społeczeństwach. Poniżej chcemy przyjrzeć się bliżej naturze tej choroby. Przybliżymy jej naturę, objawy, czynniki ryzyka oraz najnowsze postępy w dziedzinie diagnozowania i leczenia. Warto bowiem rzucić światło na to rzadkie, ale istotne schorzenie.

Czym jest bąblowica?

Bąblowica jest chorobą, która przenosi się ze zwierząt na ludzi (zoonozą). Powodują ją larwy tasiemca Echinococcus granulosus lub Echinococcus multilocularis. Jego jaja uwalnianie są z kałem zakażonych psów i lisów. Zwykle dostają się do organizmu człowieka przez bliski kontakt z tymi zwierzętami. Następuje to także poprzez przeniesienie jaj do ust za pomocą brudnych rąk lub przez spożycie skażonej jajami żywności albo wody. Cysty najczęściej umiejscawiają się w wątrobie. Mogą jednak występować także w płucach, nerkach, śledzionie, ośrodkowym układzie nerwowym, kościach oraz oku. Zdarza się, że przebywają tam one nawet kilka lat po zjedzeniu jaj pasożyta. Wyróżnia się dwie odmiany schorzenia. Bąblowica jednokomorowa występuje prawie na całym świecie, głównie na terenach wiejskich. Zasadniczym i ostatecznym żywicielem tasiemca jest pies, który zaraża się zjadając mięso albo odpady mięsne pochodzące od zwierząt będących żywicielami pośrednimi, zwykle świń. Z kolei odmiana wielokomorowa występuje na półkuli północnej. Tam głównym i ostatecznym żywicielem pasożyta są lisy – arktyczny i pospolity (rudy). Człowiek jest żywicielem przypadkowym. Zaraża się on jajami tasiemca znajdującymi się na runie leśnym (zwykle jedząc jagody lub poziomki).

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów e receptę z konsultacją

Patogeneza bąblowicy

Z połkniętych jaj tasiemca psiego pasożyty zaczynają wykluwać się w jelicie człowieka. Następnie przechodzą one przez błonę śluzową jelita i dostają się do wątroby. Tam większość się zagnieżdża. Pewna część pasożytów dostaje się (zwykle jakaś jedna trzecia osobników) dostaje się do krwiobiegu. Następnie z prądem krwi przemieszczają się one do różnych układów i narządów organizmu. Inwazja larw Echinococcus granulosus prowadzi także do powstania pojedynczych lub mnogich, jednokomorowych torbieli w wątrobie (około sześćdziesięciu procent) oraz w płucach (dwadzieścia procent). Dużo rzadziej pojawiają się one w śledzionie, mózgu i kościach. W przypadku bąblowicy wielokomorowej narządem docelowym pasożytów jest wątroba. Powstają w niej liczne drobne pęcherzyki, które przyjmują strukturę gąbczastą. W około połowie przypadków zmiana chorobowa przypominająca guz jest zlokalizowana w jednym płacie wątroby, głównie w prawym. Czasami zmiana ta przekracza granice organu i zajmuje również okoliczne narządy. Zwykle jest to nerka, przepona, trzustka, płuco lub śródpiersie). U około dziesięciu procent zarażonych osób tego typu torbiele występują także w płucu i ośrodkowym układzie nerwowym.

Bąblowica objawy u człowieka

Wiele przypadków bąblowicy przebiega bez żadnych objawów. Proces wzrostu torbieli jest bowiem dosyć powolny (milimetry na rok). Jedynie niewielka ilość rośnie szybko i daje jakiekolwiek symptomy obecności choroby. A mogą one osiągać rozmiary od kilku do nawet 30 cm. Przebieg choroby zależy głównie od ich ilości oraz umiejscowienia. Szybko rosnące torbiele zwykle powodują bóle brzucha, uczucie wzdęcia i rozpierania w nadbrzuszu. Czasem także nudności. Częstsze są objawy związane z lokalizację. Jeśli torbiel przebija się do dróg żółciowych, może wystąpić żółtaczka mechaniczna. Jeśli uciska ona naczynia – nadciśnienie. Groźna jest także torbiel obumarła, która często ulega zakażaniu bakteryjnemu. Pęknięta z kolei może powodować ostry ból brzucha lub wstrząs anafilaktyczny. Torbiele w płucach manifestują się zazwyczaj bólami w klatce piersiowej, oraz kaszlem z krwiopluciem. Z kolei te umiejscowione w mózgu dają uporczywe objawy neurologiczne – bóle głowy, nudności i wymioty. Torbiel w kości może spowodować również złamanie patologiczne. Z kolei bąblowica wielokomorowa u większości zarażonych osób przebiega bezobjawowo przez kilka lub kilkanaście lat.

Bąblowica Diagnoza. Jak się diagnozuje bąblowicę?

Diagnoza tej przypadłości nie należy do łatwych. Zazwyczaj lekarz badający pacjenta nie stwierdza odchyleń od stanu prawidłowego. Jedynie część chorych ma powiększoną wątrobę i/lub żółtaczkę. Dodatkowe badania wykazują czasem eozynofilię (wzrost odsetka komórek kwasochłonnych w obrazie krwi obwodowej) lub wzrost aktywności enzymów wątrobowych. Czasem także jest to wzrost stężenia bilirubiny lub obniżenie stężenia białka we krwi. W wielu przypadkach niestety przez długi czas przebieg choroby jest bezobjawowy. Często także do wykrycia torbieli w wątrobie dochodzi przypadkiem. Najczęściej ma to miejsce w czasie wykonywanego z innych powodów USG jamy brzusznej lub RTG klatki piersiowej. Stwierdzenie bąblowicy w przypadku wykrycia torbieli następuje zwykle po stwierdzeniu dodatkowych cech morfologicznych. Takimi są rozwarstwiająca się torebka, pęcherze potomne oraz przegrody i zwapnienia. Rozpoznanie USG można potwierdzić tomografią komputerową. W przypadku bąblowicy wielokomorowej istotne jest wykonanie badania rezonansem magnetycznym. Z kolei badania serologiczne, choć cenne, nie są decydujące. Zbyt często bowiem uzyskuje się wyniki fałszywie ujemne i fałszywie dodatnie.

Bąblowica leczenie i profilaktyka

Choć bąblowica w formie rozwiniętej stanowi niebezpieczne schorzenie, można jej w prosty sposób uniknąć. Chroni przed nią bowiem zwykłe przestrzeganie podstawowych zasad higieny, czyli mycie rąk przed posiłkiem oraz dokładne mycie warzyw i owoców przed spożyciem. Z kolei leczenie rozwiniętego stadium zależy od liczby powstałych torbieli, ich wielkości i lokalizacji. Te, które osiągnęły już spore rozmiary, grożą pęknięciem lub uciskają narządy, usuwa się chirurgicznie. Należy pamiętać, że jest to zabieg ryzykowny. Mniejsze torbiele leczy się zaś zachowawczo. Używa się do tego albendazolu podawanego w kilku jednomiesięcznych kuracjach. Albendazol zaleca się również przed zabiegiem operacyjnym w celu zmniejszenia napięcia ściany torbieli. Rokowanie jest zazwyczaj dobre. U jednej trzeciej chorych leczenie zachowawcze powoduje całkowite wyleczenie. Z kolei w pozostałych przypadkach następuje zwykle przynajmniej zmniejszenie torbieli. Z kolei bąblowicę wielokomorową leczy się operacyjnie i jednocześnie farmakologicznie. Leki należy przyjmować także jeszcze dwa lata po operacji. Jeśli zaś mamy do czynienia z przypadkiem nieoperacyjnym, chorobę leczy się albendazolem praktycznie bezterminowo.

Źródło:

• https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/bablowica-letnie-zagrozenie
• https://www.gov.pl/web/gis/bablowica