Życie z chorobą przewlekłą: przyczyny, konsekwencje i profilaktyka

Choroby przewlekłe (zwane także chronicznymi), takie jak cukrzyca, choroby serca, czy astma, stały się plagą XXI wieku. Ich rosnąca częstość występowania stanowi poważne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej na całym świecie. Główną cechą tych schorzeń jest ich długoterminowy wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego.

Zmieniają one bowiem styl życia, wymagają regularnych wizyt u lekarzy, farmakoterapii, a nierzadko również zmiany nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej. Niestety, współczesny tryb życia, w tym brak ruchu, niewłaściwa dieta i stres, przyczyniają się do rozwoju tych dolegliwości. Co więcej, choroby przewlekłe mają daleko idące konsekwencje nie tylko dla zdrowia fizycznego, ale również psychicznego i społecznego pacjentów. Czym one zatem są, jakie są ich przyczyny i jak można z nimi skutecznie walczyć? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Co to jest choroba przewlekła?

Choroba przewlekła to termin określający schorzenie, które charakteryzuje się długim czasem trwania i powolnym postępem. W przeciwieństwie do ostrych infekcji, które zazwyczaj szybko ustępują, te towarzyszą nam przez wiele lat, a często przez całe życie. Ich przebieg jest zróżnicowany i może obejmować okresy remisji (wyciszenia) oraz zaostrzeń. Przyczyny chorób przewlekłych są złożone i często wynikają z połączenia czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia. Należą do nich między innymi: nieprawidłowa dieta, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu oraz brak aktywności fizycznej. A także otyłość, stres oraz narażenie na szkodliwe czynniki środowiskowe.

Do najczęściej występujących schorzeń tego typu należą: choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, choroby serca, udar mózgu), choroby układu oddechowego (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc) oraz cukrzyca. Często zdarzają się także choroby nowotworowe, choroby autoimmunologiczne (na przykład reumatoidalne zapalenie stawów) oraz wiele innych.

Choroby przewlekłe mają poważny wpływ na jakość życia pacjentów. Ograniczają bowiem ich aktywność fizyczną, powodują przewlekły ból, zmęczenie oraz mogą prowadzić do niepełnosprawności. Ponadto wiążą się one z wysokimi kosztami leczenia i opieki zdrowotnej. Nie jest tajemnicą, że zapobieganie im jest znacznie łatwiejsze niż ich terapia. Zdrowy styl życia, regularne badania profilaktyczne oraz wczesne wykrywanie chorób są kluczowe w walce z tym problemem. Chociaż nie zawsze możemy uniknąć wszystkich czynników ryzyka, możemy znacząco zmniejszyć ich wpływ na nasze zdrowie.

Czym się charakteryzują choroby przewlekłe?

Jak sama nazwa wskazuje, są to schorzenia, które trwają długo, często przez całe życie, i mają tendencje do powolnego postępu. Bardzo często prowadzą one również do trwałych zmian w organizmie. Choroby przewlekłe nie mają szybkiego końca. Zazwyczaj wymagają stałego leczenia i monitorowania stanu zdrowia. Poza tym ich objawy mogą nasilać się stopniowo przez wiele lat, co utrudnia wczesne wykrycie. Wiele z nich prowadzi także do uszkodzenia narządów, co może prowadzić nawet do niepełnosprawności. Ich cechą charakterystyczną jest ponadto zmienny przebieg oraz okresy remisji i zaostrzeń. Są odcinki czasu, kiedy objawy są łagodniejsze lub wręcz zanikają (remisja), oraz okresy, gdy nasilają się (zaostrzenie). Niestety, schorzenia te zazwyczaj mają negatywny wpływ na jakość życia, znacząco je obniżając. Często prowadzą ponadto do ograniczenia aktywności fizycznej, problemów psychicznych, takich jak depresja czy lęk, oraz trudności w życiu społecznym i zawodowym. Co więcej, często choroby przewlekłe współwystępują ze sobą. To zaś może jeszcze bardziej komplikować diagnostykę i leczenie. Na przykład osoby z cukrzycą są bardziej narażone na choroby serca. Z kolei osoby z nadciśnieniem tętniczym częściej chorują na udar mózgu. Zwykle także przyczyny ich powstawania są bardzo złożone. Najczęściej są one kombinacją czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia. Według WHO odpowiadają one za około 63% zgonów na całym świecie.

Jakie są schorzenia zaliczane do chorób przewlekłych?

Do chorób przewlekłych obecnie zalicza się aż sto kilkadziesiąt jednostek chorobowych. Część z nich należy do groźnych i nieuleczalnych. Część zaś jest efektem niezdrowego trybu życia lub procesu starzenia. Te najczęściej występujące to między innymi:

1. Choroby układu krążenia (zwykle miażdżyca oraz niewydolność serca).
2. Schorzenia naczyń mózgowych.
3. Dolegliwości i choroby układu oddechowego.
4. Choroby autoimmunologiczne (choroba Leśniowskiego – Crohna, celiakia, toczeń rumieniowaty).
5. Cukrzyca.
6. Otyłość.
7. Nowotwory.
8. Padaczka.
9. Osteoporoza.
10. HIV/AIDS,
11. Reumatoidalne zapalenie stawów,
12. Stwardnienie rozsiane.

Do najniebezpieczniejszych z nich zaliczamy choroby układu krążenia. Odpowiadają one bowiem za aż 48% wszystkich zgonów w Polsce. Chorobę uznaje się za przewlekłą, jeśli trwa ona dłużej niż trzy dni i ma tendencje do pogarszania się.

Jak wygląda życie z przewlekłą chorobą?

Życie z chorobą przewlekłą to nieustanna adaptacja do nowej rzeczywistości. Dolegliwość staje się bowiem stałym towarzyszem, wpływając na wiele aspektów codziennego funkcjonowania. Osoby zmagające się z takimi schorzeniami często muszą zmierzyć się z licznymi wyzwaniami. Przede wszystkim z ograniczeniami. Ból, zmęczenie, czy inne dolegliwości fizyczne mogą utrudniać wykonywanie codziennych czynności, a nawet ograniczać aktywność zawodową. Często konieczne jest rezygnowanie z ulubionych zajęć czy aktywności fizycznej. Ponadto leczenie często wiąże się z przyjmowaniem licznych leków, co może powodować skutki uboczne i wymagać regularnych wizyt u lekarza.

Choroba przewlekła ma również istotny wpływ na sferę emocjonalną. Osoby chore często doświadczają lęku, depresji, izolacji społecznej czy poczucia utraty kontroli nad własnym życiem. Zmienia się także ich relacja z otoczeniem. Bliscy muszą nauczyć się wspierać chorego, a sam chory musi znaleźć sposób na radzenie sobie z chorobą i utrzymanie pozytywnego nastawienia. Pomimo tych trudności wiele osób z chorobami przewlekłymi prowadzi aktywne i satysfakcjonujące życie. Istnieje wiele sposobów na radzenie sobie z prpblemem, takich jak terapia, grupy wsparcia oraz aktywność fizyczna. Pomóc może także medytacja, zdrowa dieta oraz techniki relaksacyjne. Z pewnością życie z chorobą przewlekłą wymaga siły, determinacji i wsparcia otoczenia. Jednakże, dzięki odpowiednim strategiom radzenia sobie, można znacząco poprawić swoją jakość życia.

Choroby przewlekłe a depresja

Choroby przewlekłe to nie tylko wyzwanie fizyczne, ale często również ogromny ciężar dla psychiki. Wiele osób zmagających się z takimi schorzeniami doświadcza depresji. To połączenie nie jest przypadkowe. Depresja w kontekście chorób przewlekłych jest często reakcją na ograniczenia, ból, niepewność co do przyszłości i zmianę stylu życia, które choroba ze sobą niesie. Stałe zmaganie się z dolegliwościami, konieczność rezygnacji z wielu aktywności, a także obawa przed pogorszeniem stanu zdrowia mogą prowadzić do poczucia beznadziei, bezwartościowości i izolacji społecznej. Istnieje również mechanizm biologiczny łączący choroby przewlekłe z depresją.

Niektóre schorzenia, jak choroby autoimmunologiczne czy zaburzenia endokrynologiczne, mogą wpływać na gospodarkę hormonalną i neuroprzekaźniki, które są kluczowe dla regulacji nastroju. Depresja nie tylko pogarsza jakość życia osób z chorobami przewlekłymi, ale może również utrudniać leczenie podstawowej choroby. Osoby z depresją często mają mniejszą motywację do przestrzegania zaleceń lekarskich, co może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z tego, że depresja jest częstym towarzyszem chorób przewlekłych i nie należy jej bagatelizować. Leczenie, które może obejmować psychoterapię, farmakoterapię lub obie te metody, jest ważne dla poprawy jakości życia osób z chorobami przewlekłymi.

Zapobieganie chorobom przewlekłym. Inwestycja w zdrowie

Choć wiele chorób przewlekłych ma podłoże genetyczne, to styl życia odgrywa kluczową rolę w ich rozwoju. Dlatego też profilaktyka jest jednym z najważniejszych narzędzi w walce z tymi schorzeniami. Zdrowa dieta to podstawa. Warto postawić na produkty bogate w błonnik, witaminy i minerały, takie jak owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe. Należy natomiast ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych, cukru i soli. Regularna aktywność fizyczna jest równie istotna. Nawet umiarkowany wysiłek fizyczny, taki jak szybki spacer czy jazda na rowerze, może znacząco poprawić kondycję i zmniejszyć ryzyko wielu chorób. Koniecznie należy także rzucić palenie i ograniczyć spożycie alkoholu. Te używki są bowiem jednym z głównych czynników ryzyka wielu chorób przewlekłych, w tym chorób serca i nowotworów.

Dobrze jest ponadto kontrolować swoją wagę. Otyłość jest bowiem istotnym czynnikiem ryzyka wielu chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, choroby serca i niektóre rodzaje nowotworów. Regularne badania profilaktyczne pozwalają zaś na wczesne wykrycie wielu schorzeń i podjęcie odpowiednich działań. Także zdrowy sen jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego brak może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, w tym zwiększenia ryzyka otyłości, cukrzycy i chorób serca. Równie ważne jest opanowanie stresu. Chroniczny stres może bowiem osłabiać układ odpornościowy i przyczyniać się do rozwoju wielu chorób. Należy pamiętać, że zdrowie to inwestycja, która przynosi długofalowe korzyści. Profilaktyka chorób przewlekłych to nie tylko dłuższe życie, ale także lepsza jego jakość.

Źródło:

• https://www.gov.pl/web/zdrowie/osoby-z-przewleklymi-chorobami
• https://www.gov.pl/web/rpp/przejscie-w-doroslosc-z-choroba-przewlekla
• https://wypoczynek.men.gov.pl/artykul/informacjaMZ

Potrzebujesz pomocy lekarza, a Twoja przychodnia jest zamknięta?

W poradni online ReceptaULekarza.pl zamówisz szybką konsultację z lekarzem, który może Ci wystawić e receptę online, możliwą do zrealizowania w każdej aptece.

Zamów konsultację z opcją e recepty